Pieter Baan

Pieter Baan gaf aan verschillende communistische verzetsmensen onderduikgelegenheid op de zolderverdieping. De laatste was Samuel Zacharius Dormits. Na de zelfmoord van Dormits op het politiebureau deed de politie huiszoeking. Er werd een werkplaats voor bommen en veel explosieven gevonden. Verder werden rapporten over brandstichtingen en bomaanslagen op o.a. een spoorwegviaduct gevonden. Als die bomaanslag gelukt was waren er waarschijnlijk meer dan honderd Duitse militairen omgekomen. Voor die aanslag zijn vijf gijzelaars, prominente Rotterdammers, gefusilleerd. Verder werd een lijst met namen van leden van de Nederlandse Volksmilitie gevonden. Het leidde tot de arrestatie van meer dan tweehonderd mensen, waarvan er velen om het leven zijn gekomen.

Zoon van Teunis Baan (3 augustus 1859 Rotterdam - 11 januari 1932 Wassenaar) en Elizabeth Lubking (21 januari 1862 Kralingen - 7 april 1930 Rotterdam).
Broer van : Teunis (12 september 1895 Rotterdam), Francina Lambertha (25 november 1898 Rotterdam) en Christina (23 juni 1905 Rotterdam).
Getrouwd op 18 april 1928 te Den Haag met Paulina Bouwman (11 mei 1897 Den Haag).
Kantoorbediende
Godsdienst : Presbyteriaans
Woonde in de Bijlwerffstraat 37B te Rotterdam
Was lid of werd gearresteerd vanwege verdenking lid te zijn van de Nederlandse Volksmilitie.
Op 13 oktober 1942 wordt in Den Haag een opslagloods van de Wehrmacht in brand gestoken, waarbij tonnen hooi en andere goederen in rook opgaan. De aanslag op zich is een groot succes, maar een van de verzetslieden, Samuel Dormits, wordt door een hond gebeten en kan zijn fiets niet meenemen. Door het framenummer weet de politie de naam van Dormits te achterhalen en er wordt een opsporingsbevel tegen hem uitgevaardigd. De politie in Den Haag denkt dat Dormits in Rotterdam kan zijn ondergedoken, maar bij de collega’s in Rotterdam is daarover niets bekend.
Op 17 oktober 1942 probeert Dormits in een winkel in Rotterdam een tas te ontvreemden, deze klant krijgt Dormits evenwel in het vizier en houdt hem op straat aan. Een hulpagent van politie komt op het tumult af en Dormits wordt naar het politiebureau overgebracht. Daar schiet hij zich met zijn eigen wapen in het hoofd en overlijdt korte tijd later in een ziekenhuis te Rotterdam.
De politie vindt naast Dormits valse persoonsbewijs ook een rekening van een winkel op de naam van Dormits. Na enig speurwerk weet de politie het adres van Dormits in Rotterdam te achterhalen: Bijlwerffstraat 37. Het huis staat op naam van Pieter Baan en de politie gaat op verder onderzoek uit.
Bij het eerste onderzoek belt een vrouw – mevrouw Boogaert-’t Hooft – aan bij de familie Baan. Haar bontmantel is door mevrouw Baan gerepareerd en ze komt de mantel ophalen. De vrouw kent de woonsituatie van de familie Baan en weet te vertellen dat de familie een kamer verhuurt aan ene Van Gelderen (de verzetsnaam van Dormits) en een aan een joodse vrouw die kapster is. Ook weet zij dat de bovenste etage bij de woning zelf hoort.
Op de eerste etage wordt niets gevonden, maar de op de bovenste etage worden exemplaren van het illegale blad De Waarheid ontdekt en chemicaliën die voor de brandstichting kunnen zijn gebruikt. Ook gaat de politie op zoek naar de kapster, een vrouw met de naam Saartje van Gigh. Dormits woont met Saartje samen bij de familie Baan.
In een kapperszaak treft men twee kapsters aan, onder wie Saartje, maar de politie heeft niet door met de gezochte kapster van doen te hebben. Als men de fout ontdekt is Saartje al gevlogen.
In de tussentijd komen Pieter Baan en zijn vrouw thuis en worden aan een scherp verhoor onderworpen. Beiden geven aan Dormits niet te kennen en niets van het belastende materiaal te weten. De politie heeft door op een grote zaak te zijn gestoten en gaat met de gegevens naar de SD. De SD in Den Haag gaat meteen tot actie over en vindt op het adres van de familie Baan een lijst met ongeveer tweehonderd namen van de Nederlandse Volks Militie (NVM).
De namen zijn gecodeerd, maar de SD heeft deze code snel gekraakt. In Rotterdam wordt bij de SD groot alarm geslagen en de hele stad wordt afgegrendeld. Meer dan tweehonderd mensen worden opgepakt en tijdens de verhoren door de SD geschopt en geslagen.
Uiteindelijk blijven 118 mensen gevangen zitten en wordt de NVM een zware slag toegebracht. Saartje heeft evenwel verschillende verzetslieden weten te waarschuwen, een van hen is Isaak Sies.
Sies probeert de belastende gegevens bij de familie Baan te verwijderen, maar als hij aanbelt roept een stem wie er aan de deur is. Er is een agent van politie in het huis achtergelaten om eventuele verzetslieden op te pakken. Pieter Baan, die nog niet is opgepakt, roept naar boven dat het waarschijnlijk een van zijn collega’s is. Sies maakt zich snel uit de voeten.
Later wordt Pieter Baan alsnog opgepakt, nadat de SD heeft ontdekt dat nog meer verzetslieden bij Baan onderdak hebben genoten.
Pieter Baan wordt eerst naar het Oranjehotel gebracht, later naar Kamp Amersfoort en als laatste naar Kamp Vught, waar hij op 11 april 1943, zeer waarschijnlijk als gevolg van de doorstane ontberingen, overlijdt.

Nationale Eerelijst: Stond daarop opgenomen als gevallene in het verzet.

Informatie uit:
nmkampvught.nl
openarchieven.nl
rudi-harthoorn.nl