Anton Kortlandt

Portret

Naam: Anton Kortlandt

Geboren op 12 oktober 1891 te Zeist

Beroep: havenmeester

Woonplaats: Rotterdam

Gearresteerd op 18 mei 1942

Nummer in 2e OD-proces: n.v.t., ander proces

Straf: doodstraf

IM 314 OD lijst: K; nr. op bijlage 3: 119

Overleden op 27 november 1944 te Neuengamme

Anton Kortlandt is oud-zeeofficier en havenmeester in Rotterdam als Nederland wordt bezet door de Duitsers. Hij is in 1891 geboren in Zeist en heeft al een hele carrière achter de rug. Beroepsmatig beschikt hij over zeer veel informatie over zeevaart, schepen, de Rotterdamse haven en de havenbewegingen daar, ook van de Duitse bezetter. Hij zit dus op een cruciale positie en maakt daar op alle mogelijke manieren gebruik van ten behoeve van het verzet. Hij wordt wel de stuwende kracht achter de spionage in de Rotterdamse haven genoemd. Kortlandt is niet binnen een bepaalde verzetsgroep te plaatsen. Hij zet zich in voor vele groepen die tegen de bezetter strijden. Hij heeft een eigen ‘havenspionagegroep’ en geeft inlichtingen en spionagemateriaal door aan onder meer de groep Erkens, die zijn oorsprong heeft in Rotterdam, de groep van de Rotterdamse procureur-generaal mr. Otto Verdoorn en de gedropte agenten Aart Alblas en Ernst de Jonge, die contacten hebben in kringen van de Ordedienst (OD). Kortlandt verleent daarnaast medewerking aan Vrij Nederland en andere groepen, wanneer dat ook maar nodig is.

Op aanwijzingen van Anton van der Waals, die op de hoogte is van o.a. de activiteiten van en rond Verdoorn, wordt Kortlandt op 20 oktober 1941 gearresteerd op verdenking van spionage. Bij gebrek aan bewijs wordt hij elf dagen later weer vrijgelaten. Hij gaat dan gewoon door met zijn activiteiten.

Zo langzamerhand worden de risico’s echter steeds groter. Door de gegevens die hij aan Alblas heeft gegeven over de scheepsbewegingen in Rotterdam wordt begin 1942 een ertsschip uit Narvik, op weg naar Rotterdam, door de Engelsen getorpedeerd. Als Van der Schrieck – specialist in ontsnappingen en een goede vriend van Ernst de Jonge – samen met ene Karel de Munter een trawler regelt om een groep voortvluchtige verzetsmensen naar Engeland over te brengen, gaat Kortlandt graag mee. Ze gaan op 18 mei 1942 aan boord van dat schip, dertien mannen in totaal. Het plan is om de bemanning na vertrek met zachte hand te overmeesteren, waarna Kortlandt het roer zal overnemen. Er is echter verraad in het spel en ze worden allen gearresteerd, nog voordat ze op zee zijn. Ook bij deze arrestatie zijn de Haagse agenten Poos en Slagter betrokken. Kortlandt heeft spionagemateriaal meegekregen van agent Ernst de Jonge. Als hij gefouilleerd wordt, wordt een luciferdoosje met microfilms op hem gevonden.

De mannen worden naar het Oranjehotel in Scheveningen gebracht, waar Kortlandt vastzit tot 6 juni 1943. Vandaar wordt hij naar Kamp Vught overgebracht en begin september 1944 via Sachsenhausen naar Neuengamme. Hij overlijdt daar hij na alle ontberingen op 27 november 1944 ten gevolge van honger, ontberingen, mishandelingen en dysenterie.