Pieter Cornelis Helderman

Transcriptie NIOD 169 Helderman, P.C.
{ 250b Gevangenissen in Nederland – Verslagen van gevangenen }


Wijlen P.C. Helderman was leeraar in de Fransche Handelscorrespondentie op de M.U.L.O.-school te Wageningen. Hij had zitting in diverse Examencommissies, waarin hij een vooraanstaande figuur vormde en was bijzonder bemind zowel bij zijn leerlingen als bij zijn Collega’s.
Voor hij bij het onderwijs kwam, was hij in den handel en werkzaam te Amsterdam. In zijn vrijën tijd studeerde hij voor de acte Middelbaar Fransch, waar bij zijn kennis van deze taal opgedaan tijdens jarenlang verblijf in Frankrijk, waar hij zijn vrouw Mme. J. Helderman-Meillon leerde kennen, hem goed te staan kwam. Door zijn bijzondere gaven verwachtte men een mooie toekomst voor hem.
Vrijdagmiddag 21 Januari 1944 werd de Heer Helderman thuis gevangen genomen, zijn vrouw was dien dag in Amsterdam, waar zij Fransche conversatie-lessen geeft iedere Donderdag en Vrijdag. Huiszoeking leverde behalve een verboden blaadje, gevonden op de kamer van een onderduiker, die bij de fam. Helderman onderdak had gevonden en die op dat moment toevallig niet thuis was, niets op. De Heer Helderman is op het politiebureau te Wageningen dadelijk ondervraagd en heeft zijn ondervragers van repliek gediend. De D. autoriteiten waren in het bezit van den Heer Heldermans adres en gelastten de Wageningsche politie hen naar Rijksstraatweg 69. P. Helderman te brengen.
Verschillende jongelui die moesten duiken, hadden ten huize van den Heer en Mevrouw Helderman een veilig en prettig heen komen gevonden. Hoevelen het er in totaal geweest zijn is mij onbekend.
Mevrouw Helderman heeft dadelijk alles gedaan wat zij kon om te weten te komen waarheen men haar man gebracht had. Later is gebleken, dat hij eerst ± 10 dagen in de gevangenis te Arnhem en daarna naar de strafgevangenis te Scheveningen werd overgebracht.
Mevrouw Helderman heeft zich verschillende malen tot de D. autoriteiten op “Het Binnenhof” gewend om toestemming te verkrijgen tot het bezoeken van haar man, wat haar echter steeds geweigerd is.
Donderdag 30 Maart ’44 werd haar tijdens zoo’n bezoek nog de verzekering gegeven, dat haar man het heel goed maakte en zij dus heelemaal niet ongerust behoefde te zijn.
Zaterdag 1 April daarop volgend, ontving zij een telegram om haar te verwittigen, dat haar man zich in het Gemeenteziekenhuis “Zuidwal” te Den Haag bevond. Waarheen zij zich onmiddellijk begeven heeft. Bij aankomst vond zij haar man ijlende met hooge koorst (sic.) ( over 40 º ) en soms zelfs buiten kennis.
De Heer Helderman is naar ’t Ziekenhuis Zuidwal vervoerd door een D. soldaat in een taxi, zonder persoonsbewijs, zonder stamkaart, met bebloed en bevuild ondergoed, ijlende van de hoge koorts. Hij werd daar afgeleverd als “ontslagen gevangene”, waarna men hem op een zaal legde bij meerdere van dergelijke gevallen. Er schijnt in dat Ziekenhuis een zaal te zijn waar meer “ontslagen gevangenen” op den dood liggen te wachten.
Toen hij een moment bij kennis was heeft de Heer Helderman zijn eigen naam en die van een vriend gefluisterd, wat gelukkig is verstaan door de zuster die bij hem was en waardoor men Mevr. Helderman heeft kunnen waarschuwen. Door inmenging van haar vroegere huisdokter, die zich met den Directeur van ’t Gem. Ziekenhuis in verbinding stelde, werd den Heer Helderman een afzonderlijke kamer gegeven, die ’t zijn vrouw mogelijk maakte steeds bij hem te blijven ( zij heeft tot ’t laatst ook ’s nachts steeds zijn kamer gedeeld en sliep daar op een bank, zij heeft in al dien tijd slechts 3 nachten kunnen slapen ).
Het eerste wat de Heer Helderman tot zijn vrouw zeide toen hij haar herkende was: “Ik heb niets gezegd.”
Men ham (sic.) hem n.m.l. uren lang, gekneveld aan zijn stoel en geboeid ondervraagd, om het adres te weten te komen van drie zijnen kennissen, die blijkbaar door de D. autoriteiten gezocht werden. Helderman is blijven zwijgen.
Een onderduiker, die geruimen tijd te Wageningen bij den Heer en Mevrouw Helderman gewoond had en die is gepakt, heeft men aan het praten weten te krijgen, hij noemde de namen van 7 personen waaronder die van P.C. Helderman. Bovengenoemd jongmensch heeft in de jaren voor hij gepakt werd, goed werk gedaan.
In de gevangenis heeft de Heer Helderman erge koude en honger geleden, waardoor hij eerst waarschijnlijk griep en daarna longontsteking kreeg. Hij was te ziek om zijn eten te gaan halen en liet men hem aan zijn lot over, liggende op zijn kribbe, op vuil stroo, waarin groote plakkaten ongedierte zaten. Volgens de H.H. doktoren moet deze toestand ± 5 weken geduurd hebben, te oordelen naar de groote open wond, die de Heer Helderman bij zijn aankomst in het Ziekenhuis in zijn rug had, tengevolge van het doorliggen.
Toen Helderman in de gevangenis tegen de Duitsche gevangenisdokter zeide: “Aber Herr Doktor ich bin doch krank”, kreeg hij ten antwoord: “Was ist ein Menschenleben wenn es dass Grosze Deutschland gelt!”
Toen de Heer Helderman in het Ziekenhuis aankwam, had hij wonden aan gezicht en één groote open wond in zijn rug, zijn handen en voeten waren blauw.
Wanneer hij bij kennis was, had hij vlagen van angst, dat men hem weer naar de gevangenis zou terugbrengen, hij verklaarde echter, dat men hem daar NIET mishandeld had. Hij had een algeheele vergiftiging ( streptococcen ), pleuris en zijn linker oog was geheel blind geworden. Iederen ochtend vroeg hij naar de “ontslagpapieren van de gevangenis”, die er niet waren, want hij werd zonder papieren aan het ziekenhuis afgeleverd. Later is gebleken, dat hij ontslagen werd, omdat men vreesde dat hij thyphus had en daar de directeur van de strafgevangenis te Scheveningen een uitbrander krijgt wanneer er te veel Nederlandsche gevangenen daar sterven, worden dezen voor dien tijd naar ’t ziekenhuis getransporteerd.
Tot ’t laatst toe hoopte de Heer Helderman te zullen herstellen en in de gelegenheid te zullen zijn zijn loopbaan in Wageningen te kunnen hervatten.
Niettegenstaande 2 bloedtransfusies, geregeld aftappen van vocht en versterkende middelen heeft dit niet zoo mogen zijn. Indien de Heer Helderman één week eerder naar ’t ziekenhuis zou zijn gebracht, had men waarschijnlijk zijn leven kunnen redden.
Woensdagmorgen 19 April ( ’44 ) te 10 uur is P.C. Helderman gestorven.

Daar de Heer Helderman nog maar eenige jaren aan de M.U.L.O. school te Wageningen als leeraar verbonden is geweest, is het pensioen dat zijn weduwe ontvangt zeer klein. Zij zelf is niet financieelkrachtig, dit was haar man ook niet, zoodat zij in zeer zorgelijke financieelen toestand achter blijft.
Langs particulieren weg is men bezig gelden bijeen te brengen om haar een lijfrente te bezorgen.
Deze Nederlandsche vrouw van Fransche geboorte, die alleen achterblijft ver van haar familie, die allen in Frankrijk woont en die haar leed op zoo’n buitengewoon waardige en moedige wijze draagt, is een voorbeeld voor ons allen.
Als blijk van waardering voor wat P.C. Helderman voor ons land leed, maar ook als blijk van bewondering voor de wijze waarop Mevrouw J. Helderman-Meillon haar man heeft bijgestaan en eert, zijn wij allen verplicht haar te helpen en te steunen waar wij kunnen.