Jacques Hartog

Verzetsgroep Comité Vrij Nederland

Jacques Hartog werd in 1941 als gevolg van zijn verzetsactiviteiten voor het Comité Vrij Nederland door de Sicherheitsdienst (SD) opgepakt. Leider van deze verzetsgroep was Anne Anton (Tom) Bosschart die directeur was van een reclamebureau. Al sinds 1937 was Bosschart actief als agent voor de Nederlandse Inlichtingendienst. Hierdoor had hij voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog al een radioverbinding met Engeland. Het Comité Vrij Nederland begon in augustus 1940 met het uitgeven van met de verzetskrant Vrij Nederland.

Hartog en Bosschart worden gevangen gezet in het Oranjehotel in Scheveningen. Zijn vriendin Marie, met wie hij voornemens was te gaan trouwen, werd eveneens opgepakt.
Op 1 juli 1941 werd Jacques Hartog veroordeeld tot een jaar tuchthuisstraf. Hij zat op het tijdstip van zijn veroordeling al enkele maanden in kamp Amersfoort. Uiteindelijk werd hij naar het concentratiekamp Mauthausen gedeporteerd. In 1981 kreeg hij postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend.

Jacques Hartog was een zoon van Hartog David Hartog en Rebecca Wijnbergen. Hij woonde tot zijn twintigste jaar in Eindhoven, waar hij de HBS doorliep. Van 1919 tot 1923 verbleef hij in Nederlands-Indië. Aanvankelijk werkte Jacques Hartog hier als procuratiehouder, maar later als directeur voor het metaalbedrijf Enthoven-Hartelust. Toen hij terugkeerde naar Nederland vestigde hij zich in Den Haag en zette hier een eigen ijzerhandel op in de Verhulststraat 94. Tevens was hij amateur-tekenaar, een hobby waar hij naast zijn werk erg actief mee bezig was.

De documenten en foto’s die het Joods Museum in Amsterdam heeft gekregen, belichten een andere periode uit het leven van deze niet onverdienstelijke amateurtekenaar. Jacques Hartog en Dina Leemans leren elkaar in 1913 kennen in de bossen bij Valkenswaard. Er bloeide een liefde op tussen de joodse jongen Jacques en het katholieke meisje Dina. Vanwege het verschil in godsdienst zal er uiteindelijk niets van deze relatie worden. Toch houdt de liefde vele jaren stand en nog in 1920 stuurt Jacques vanuit Soerabaja een foto naar Dina met de tekst “Ter herinnering aan vele gelukkig uren 1913-1920”.
Zijn werk voor een metaalhandel voert hem in 1920 naar Nederlands-Indië en scheidt hem van zijn geliefde Dina. De reis naar Indië wordt in een serie van 62 fotootjes vastgelegd en voorzien van kort commentaar aan Dina toegestuurd. Ook schrijft hij brieven naar Dina waarin hij nostalgisch terugblikt op de gelukkige jaren die hij met haar doorbracht. Toch vindt er niet alleen in afstand maar ook geestelijk een verwijdering plaats tussen de geliefden en trouwt Hartog in januari 1922 in Soerabaja met een vrouw die toch zijn grote liefde niet zal blijken te zijn. Het huwelijk loopt uit op een scheiding. Uit de documenten blijkt vooral spijt over een verloren liefde. Niet alleen Jacques, ook Dina zal later met een ander trouwen. De gedichten, brieven, foto’s en tekeningen van Jacques Hartog heeft zij altijd bewaard.

Bron: Joods Monument

Geplaatst door Stichting WO2 Sporen JvZ op 11 mei 2019