Jan Peppink

Jan Peppink (1918-1942)

Jan wordt, met verzetsman Jan van der Neut, genoemd als één van de oprichters van Vrij Nederland. In 1940 studeerde hij theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Jan was verloofd met de verpleegster Ariëne Anna van Kalken (1913-1979). Zij was actief in de verzetsgroep van Jacoba van Tongeren als koerier en typiste. Jan was een actieve verzetsman. Hij zette het landelijke distributienetwerk van Vrij Nederland op. Daarnaast was hij één van de 28 leden van de verzetsgroep van Cornelis van Rij die zich bezighield met de zorg voor onderduikers.

Ariëne bracht Jan&Jan, die elkaar kenden van de Christelijke HBS, in 1940 in contact met de vader van Jacoba van Tongeren. Hij, Hermannus van Tongeren, was een gepensioneerd generaal-majoor van het KNIL en Grootmeester der Vrijmetselaren. Jan&Jan vroegen Van Tongeren om een financiële bijdrage om de druk en verspreiding van hun verzetsblad Vrij Nederland mogelijk te maken. Hij aarzelde maar stelde op aandringen van zijn dochter Jacoba, nog zuinigjes, een schrijfmachine ter beschikking. Korte tijd later, toen Van Tongeren een aantal nummers van Vrij Nederland had gelezen, werd 1.000 gulden gedoneerd (waarde in deze dagen: 7.000 euro). In december 1941 verscheen het blad niet in gestencilde maar in gedrukte vorm in een oplage van 6.000 stuks. Jan Peppink leverde een grote bijdrage aan het opzetten van een solide verspreidingsnetwerk met koeriers. Na een verschil van inzicht verliet hij Vrij Nederland en richtte een nieuw verzetsblad op: Nederland Vrij. Tegelijk was hij actief bij spionage-activiteiten (het in kaart brengen van Duitse stellingen, bewapening en troepenverplaatsingen).

In 1941 opende de Sicherheitsdienst een meedogenloze jacht op de samenstellers, drukkers en verspreiders van Vrij Nederland. Als gevolg daarvan werd, onder velen, Jan Peppink op 19-4-’41 gearresteerd in zijn huis aan de Keizersgracht 456 en in het Oranjehotel in Scheveningen opgesloten. Daar werd hij zo ernstig mishandeld dat hij er blijvend letsel aan overhield. Zowel geestelijk als lichamelijk. Na een nepproces door de Duitse Kriegsmarine in oktober ’41 werd hij in juni ’42 naar een tuchthuis in Kiel gestuurd. Ariëne volgde en zorgde voor hem. Ze zocht steeds vergeefs kansen om hem vrij te krijgen.

Ergens ter hoogte van Bremerhaven, Wesermünde of Kiel is Jan op 2-9-’42, in het bijzijn van Ariëne, overleden. Vrijwel zeker ten gevolge van nieuwe, zware mishandeling. Ariëne werd gedwongen hem eigenhandig in de buurt te begraven.

In 1946 werd Jan’s lichaam, in haar bijzijn, herbegraven op het Nederlandse Ereveld van de Osterholz Friedhof in Bremerhaven (daar zijn 170 Nederlandse slachtoffers van de Naziterreur tijdens WO2 in de omgeving van Bremen begraven).