Bernardus IJzerdraat

Bernard IJzerdraat: ‘Neem wraak’

Bernard IJzerdraat geldt als oprichter van de Geuzen. Al op 18 mei 1940 schrijft hij een eerste ‘Geuzenbericht’ dat oproept tot verzet tegen de Duitse bezetter. Helaas blijven de daden niet zonder gevolgen. Op 25 november 1940 wordt IJzerdraat opgepakt en opgesloten in cel 317 in het Oranjehotel. Arrestaties van andere Geuzen volgen.

In het Geuzenproces op 24 februari 1941 worden achttien doodvonnissen uitgesproken. Drie minderjarige Geuzen krijgen uiteindelijk gratie. IJzerdraat geeft een van hen, Bill Minco, een boodschap mee: ‘Neem wraak, neem wraak’. Iets wat Bill Minco zou doen: in 1987 richt hij samen met andere Geuzen die de oorlog hebben overleefd Stichting Geuzenpenning op. Elk jaar reikt deze stichting op 13 maart de Geuzenpenning uit aan een persoon of organisatie die zich inzet voor mensenrechten.

==

Geuzenserie: Bernard IJzerdraat.

Leraar en restaurator Bernardus IJzerdraat is als oprichter van de eerste verzetsgroep van Nederland wellicht de eerste Nederlandse verzetsman. Van 1938 tot 1939 woont IJzerdraat in Dinxperlo dichtbij de grens met Duitsland. Hier vangt hij samen met zijn vrouw Daja thuis vluchtelingen uit Duitsland op. Zo hoort hij uit eerste hand de verschrikkelijke verhalen over de onderdrukking, terreur en moord. Eind 1939 verhuizen ze naar Schiedam, maar aan de dreigende oorlog kunnen ze niet ontsnappen.

De eerste verzetsgroep van Nederland

Meteen na het bombardement op Rotterdam besluit IJzerdraat in actie te komen en schrijft hij het eerste Geuzenbericht dat oproept tot verzet tegen de Duitse bezetter. IJzerdraat komt vervolgens in contact met de Vlaardinger Ary Kop en een verzetsgroep wordt gevormd. Onder hun leiding groeien de Geuzen al snel uit tot een organisatie van honderden leden in verschillende steden. In Maassluis

heeft Sjaak Boezeman bijvoorbeeld de leiding over het Maassluise Geuzenvendel. De Duitse bezetter zetten alles op alles om deze verzetsgroep op te rollen. Enkele dagen na de eerste arrestaties wordt IJzerdraat op 25 november 1940 in Haarlem opgepakt en belandt hij in cel 317 van het Oranjehotel.

‘Neem wraak’

In het Geuzenproces worden achttien doodvonnissen uitgesproken. Op 13 maart 1941 krijgt IJzerdraat in een spreekkamer van het Oranjehotel te horen dat hij geen gratie krijgt, zijn doodvonnis is onherroepelijk. IJzerdraat zou nog woedend tegen een SS’er geroepen hebben dat hij later erger gestraft zal worden dan de Geuzen.

Drie minderjarige Geuzen krijgen wel gratie en IJzerdraat geeft een van hen, de jonge Bill Minco, een boodschap mee: ‘Neem wraak, neem wraak’. Nog diezelfde dag wordt de negenenveertigjarige IJzerdraat met veertien andere Geuzen en drie Februaristakers in de duinen van de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Bill Minco neemt inderdaad wraak. In 1987 richt hij samen met andere Geuzen die de oorlog hebben overleefd de Stichting Geuzenpenning op. Elk jaar reikt deze stichting op 13 maart de Geuzenpenning uit aan een persoon of organisatie die zich inzet voor mensenrechten.

(Foto collectie Stadsarchief Vlaardingen)