Willemijn van Gurp

6 maart 2021 door Agnes Zuiker



Willemijn Petroff-van Gurp wordt geridderd





BAARN - Als lid van een verzetsgroep vervalste de 24-jarige Willemijn van Gurp in de Tweede Wereldoorlog persoonsbewijzen, bezorgde ze illegaal distributiebonnen en stapte ze zelfs met een bomgordel om de trein in. Op 10 juni 1944 werd ze verraden, opgepakt en gevangen gezet in het beruchte Oranjehotel, om uiteindelijk in kamp Dachau te belanden. Vrijdag werd de 102-jarige Baarnse voor haar verzetsdaden geridderd.



Gezeten in een rolstoel en met een elektrisch kacheltje achter zich om warm te blijven, krijgt Willemijn Petroff-van Gurp in het gemeentehuis van Baarn de versierselen aangereikt die bij een Ridder in de Orde van Oranje Nassau horen. Vanwege de coronamaatregelen geeft haar 21-jarige kleinzoon Zoran de Graaf haar sjaal aan burgemeester Mark Röell, die daar vervolgens de medaille op speldt. Daarna drapeert haar kleinzoon de sjaal weer om de hals van zijn hoogbejaarde oma. Glunderend laat ze het eerbetoon en de toespraken over zich heenkomen. „Ik ben heel blij”, zegt ze ontroerd.

Willemijn uitreiking


Dubbel en dwars

Het is niet gebruikelijk dat verzetshelden een koninklijke onderscheiding krijgen, vertelt Sonja Holtz-Arendse, lid van het Dachau Comité en dochter van verzetsstrijder Henk Arendse. „Zo’n onderscheiding is eigenlijk alleen voor mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt als vrijwilliger of iets dergelijks. Maar ik dacht, ik ga ervoor. Wil verdient deze onderscheiding dubbel en dwars. Zonder haar had ik hier nu niet gezeten.”





Foto; Wim Velthuizen

Willemijn van Gurp wordt op 7 november 1918 geboren in Den Haag, in een streng gereformeerd gezin met 15 kinderen. Om aan haar opvoeding te ontsnappen, gaat ze op 24-jarige leeftijd op kamers wonen in de hofstad. Ondertussen is Nederland bezet. Willemijn komt in contact met een paar mensen die in het verzet zitten en besluit zich bij hen aan te sluiten. „Dit deed ik om één reden”, blikt ze later terug. „Ik kan niet tegen onrecht.”



In het verzet wordt ze koerierster voor de Landelijke Organisatie voor hulp aan Onderduikers en de Landelijke Knokploegen. Ze bezorgt bonkaarten en vervalst persoonsbewijzen. Ook reist ze met dynamiet op haar buik met de trein naar Utrecht om het daar af te geven. Alles gaat goed, tot ze op 10 juni 1944 wordt verraden en opgesloten in het zogeheten Oranjehotel in Scheveningen. Van daaruit komt ze, via de concentratiekampen Vught en Ravensbrück, in Dachau terecht.

willemijn van Gurp Jong

Willemijn van Gurp in de oorlogsjaren.Ⓒ ’GEEN NAMEN MAAR NUMMERS’



Daar wordt de jonge verzetsstrijdster tewerkgesteld in de fabriek van Agfa Kamerawerke, waar ze, samen met nog 250 vrouwen, tijdontstekers moet maken voor granaten. De werk- en leefomstandigheden zijn zo schrijnend, dat de vrouwen de boel saboteren waar ze maar kunnen. Uiteindelijk staken ze de dwangarbeid helemaal. Wonder boven wonder vallen er geen doden, maar er volgen wel urenlange strafappèls in de kou.



Straatschoffies

Op 26 april 1945 wordt het kamp geëvacueerd. Na de bevrijding door de Amerikanen bereikt de ernstig verzwakte Willemijn via Zwitserland, Frankrijk en België op 21 mei 1945 Nederland, haar gevangenisplunje nog aan. Amper bekomen van de ontberingen in de kampen, vertrekt ze na een paar maanden als begeleidster van een groepje ondervoede Haagse straatschoffies naar Engeland en Schotland. „Dat was de enige manier waarop je weer nodig was voor iemand”, zegt de Baarnse later over deze periode.



Ze gaat voor de KLM werken in Rome, ontmoet daar de Bulgaarse tenor Nasco Petroff Stamboliev, met wie ze trouwt en een zoon krijgt, Robert. Het paar verhuist naar Canada, waar Peter, hun tweede zoon wordt geboren, maar het huwelijk houdt geen stand en Willemijn vertrekt met haar kinderen naar Nederland. Uiteindelijk gaat ze in Baarn wonen, waar ze bij de Philips Phonografische Industrie komt te werken en zich in het vrijwilligerswerk stort. Op haar 94-ste staat ze nog thee te schenken in hetzelfde verzorgingstehuis waar ze later, ze is dan al 98, ook haar intrek neemt.



Jarenlang zwijgt ze over haar oorlogsverleden. Pas op haar 85-ste, in 2010, komt ze uit de kast. Ze vertelt haar geschiedenis aan een vriend, Wim Velthuizen, die bij de lokale omroep in Baarn werkt. „Ik heb het weggestopt, omdat je na de bevrijding verder moest. Je wilde verder, je wilde leven”, aldus Van Gurp in haar toespraak bij de onthulling van het Dachaumonument. „Je wilde anderen niet belasten met de pijn en het verdriet uit jouw verleden.”



’Haar jongens’

Ook stemt ze in met een interview aan twee scholieren. „Omdat ik het belangrijk vind dat de jeugd weet wat vrijheid betekent, wat vrijheid van meningsuiting betekent, wat het gevaar van dictatuur is en wat het betekent om mensen minderwaardig te verklaren.” Sindsdien beschouwt ze Jop de Bruin en Jelle Braaksma als ’haar jongens’. In 2015 is Willemijn van Gurp een van de twaalf geportretteerde gevangenen in de tentoonstelling ‘Geen nummers maar namen’, over Nederlandse politieke gevangenen in concentratiekamp Dachau. Tot op hoge leeftijd geeft ze op scholen voorlichting over de Tweede Wereldoorlog.

Willemijn van Gurp

Bloemen van burgemeester Röell.Ⓒ CASPAR HUURDEMAN



Wijze les ’Tout savoir c’est tout pardonner’. Deze woorden zijn voor Willemijn van Gurp een wijze les uit het kamp. Ze geeft ze graag door. „Ga niet af op oppervlakkigheden en oordeel niet te snel. Stel liever vragen en probeer de ander te begrijpen. Want hoe meer je van iemand weet, hoe meer je kunt begrijpen en hoe meer je kunt vergeven.”

tekst Ⓒ : Agnes Zuiker

Gooi en Eemlander / mediahuis

https://www.comiteinternationaldachau.com/de/nederlands-dachau-comite/712-willemijn-petroff-van-gurp-geridderd

Zie voor foto's uit het artikel onder het kopje foto's linksboven.