Margaretha Henriette Sofie Dictus - Beijen

Greet Beijen, verraden en vermoord - Verhaal ingezonden door Laurens Beijen

Margaretha Henriëtte Sofie Beijen werd geboren op 24 juli 1919. Haar roepnaam was Greet of Greetje. Greets ouders woonden met haar twee oudere zusjes in Delft, maar door toevallige omstandigheden werd ze geboren in Apeldoorn. De moeder van haar moeder woonde daar.

Toen Greetje nog maar een half jaar oud was, overleed haar vader. Greetjes moeder ging daarna met haar drie dochters bij haar moeder in Apeldoorn wonen.

Volgens de familieoverlevering had Greet een tamelijk rebels karakter. Ze studeerde twee jaar tuinbouw aan de toenmalige Landbouwhogeschool in Wageningen, maar vond die studie toch te theoretisch. In 1939 verhuisde ze naar Amsterdam. Ze volgde daar een fröbelopleiding en werkte bij een verzekeringsbank.

In Amsterdam maakte Greet kennis met de in 1916 geboren elektricien Bernardus (Ben) Dictus. Tegen het dringende advies van haar moeder trouwde Greet in maart 1942 met hem. Greet en haar man konden de bovenwoning Egelantiersgracht 83-I huren.

Kort daarna kwam er een Joods echtpaar bij hen in huis: de antiquair Hans Samosch en zijn vrouw Rosa Bial. Zij waren afkomstig uit Breslau en waren voor de oorlog via Wenen naar Amsterdam gevlucht. Na de inval van de Duitsers waren ze ook daar niet veilig.

Het opnemen van het echtpaar moet een initiatief van Greet zijn geweest; Dictus was in 1941 lid van de NSB geworden. Na de komst van het Joodse echtpaar verslechterde de verhouding tussen Greet en Dictus snel.

Op 19 januari 1943 viel de politie binnen in de woning op de Egelantiersgracht. Greet en het echtpaar Samosch werden gearresteerd. Dat gebeurde naar aanleiding van een anonieme melding. Het staat vrijwel vast dat Dictus de verrader was.

Hans en Rosa Samosch werden via Westerbork overgebracht naar Sobibor. Daar werden ze op 14 mei 1943 vermoord.

Greet werd gevangen gehouden in het huis van bewaring in Amsterdam. Van daaruit schreef ze optimistisch klinkende brieven aan haar moeder.

Op 15 april 1943 werd Greet overgebracht naar de gevangenis in Scheveningen. Onderweg schreef ze op twee kleine velletjes een briefje aan haar moeder met zinnen als: “We kwamen net door de bollen, een prachtgezicht is dat. Probeer ook een kiekje in de was te sturen. (…) Nu Moeder, ik hoop dat je dit gesmokkelde briefje bereikt. Denk altijd met een gerust hart aan me, ik voel me geestelijk heel sterk, weet waarvoor ik zit.”

Enkele weken na haar aankomst in Scheveningen werd Greet overgebracht naar Ravensbrück. Daar kwam ze op 18 mei 1943 aan. Zij overleed er op 16 augustus van dat jaar, net 24 jaar oud. Er is geen informatie over haar doodsoorzaak.

Bernardus Dictus werd begin juni 1945 opgepakt in Friesland. Hij werd beschuldigd van het verlenen van hulp aan de vijand. Na de arrestatie van zijn vrouw was hij in dienst getreden bij het Nationalsozialistisches Kraftfahrkorps (NSKK).

Van juni tot oktober 1945 zat Dictus in voorlopige hechtenis. Daarna werd hij voorwaardelijk vrijgelaten. Pas in 1948 moest hij terechtstaan voor het tribunaal in Amsterdam. Hij werd veroordeeld voor het lidmaatschap van de NSB en het NSKK, niet voor dat van de SS hoewel er een SS-stamkaart met zijn naam was gevonden. Hij werd ook niet veroordeeld voor het verraad van zijn vrouw en het echtpaar Samosch omdat dat niet te bewijzen werd geacht. Zijn straf, een jaar internering met aftrek van voorarrest, hoefde hij niet uit te zitten omdat het tribunaal het "thans ongewenst" vond om hem opnieuw vast te zetten. Hij overleed in 1983.

Een uitgebreider verhaal over Greet Beijen en haar gevangenschap is te lezen op de pagina ‘Greet Beijen, omgekomen in Ravensbrück’ (https://www.beijen.net/nieu9.htm) van de familiesite Beijen/Beyen.