Jan Frederik van der Aar

Aar, Jan Frederik van der, Den Haag 29-3-1915
Woonachtig: Marktweg 237 (Groente- en Fruitmarkt)
Gearresteerd: 21-8-1942 door Lange, Gross (Sicherheitsdienst)
Gevangenschap in: Oranjehotel
Opmerkingen: Vader was broodbakker. Voor de oorlog betrokken bij verenigingen ‘Hulp aan Spanje’ en ‘Internationale Rode Hulp’
https://www.rudi-harthoorn.nl/communistische-verzetsmensen-uit-regio-den-haag-a-g/

Vanaf begin 1941 was Jan actief binnen de ondergrondse organisatie ‘Vrij Nederland’. Hij verzorgde voor een deel de administratie en had als bakker/broodbezorger contact met veel mensen. Medio augustus 1942 werd hij verraden en bij de huiszoeking op 21 augustus vond men een schrijfmachine met carbonpapier, slechts 1 maal gebruikt en daardoor gemakkelijk af te lezen. Gelukkig werd de adressenlijst niet gevonden. ’s Middags en de dag daarop werd Jan verhoord. Het derde verhoor vond plaats op 17 september bij het Obergericht. Eerst werd Jan stevig ondervraagd door een ambtenaar, later door een Officier van Justitie. “Uit liefde voor mijn vaderland” was Jans antwoord op vragen waarom hij zich verzette tegen het de Duitsers, het Nationaal Socialisme. De volgende dag werd Jan overgeplaatst vanuit Scheveningen naar de gevangenis in Utrecht.
Op 5 oktober ontving Jan een dagvaardingsbevel om op 9 oktober voor het Sondergericht in Den Haag te verschijnen. Een dag later had Jan een lang onderhoud met zijn advocaat, hij schat in een tuchthuisstraf van 5 jaar.
De eindconclusie van de zitting is dat ze een raddraaier hadden opgepakt die regelmatig Den Haag bevuilde met duizenden pamfletten en eisten 10 jaar tuchthuisstraf, dat na beraad werd teruggebracht naar 8 jaar, met verbeurdverklaring van in beslag genomen goederen en betaling van de proceskosten. De verraadster was ook bij de zitting aanwezig.
Na de zitting kon Jan 2 uur lang ongestoord praten met zijn vrouw en zijn vader. Hij kreeg wat levensmiddelen en sigaretten mee. Gelukkig ging het beter met zijn moeder, die na zijn arrestatie was opgenomen in een rusthuis. Het afscheid was zwaar en emotioneel.
Op 7 december kreeg Jan in Utrecht bezoek van zijn vrouw. Dat zou voor de komende 2,5 jaar hun laatste contact zijn, want 3 dagen later ging Jan op transport naar het tuchthuis in Rheinbach. Hier bleef hij tot 15 september 1944 en werd hij in en bij bedrijven in de buurt van het tuchthuis tewerkgesteld. Jan werkte veelal in de keuken; eind maart 1944 werd hij Flurwarter, een functie met meer vrijheid en kon hij ook meer voor anderen betekenen. Het bericht over de geallieerde landing in Normandië op 6 Juni 1944 was een grote opsteker.
Waarschijnlijk ingegeven door de snelle opmars van de geallieerden werd Jan op 15 september overgeplaatst. Onder erbarmelijke reis- en verblijfsomstandigheden kwam Jan via diverse tussenstations (in Kassel overleefde Jan ternauwernood 5 grote luchtaanvallen) op 11 oktober 1944 aan in Kemaken, Zuid-Tirol. Hij moest grote hallen voor de Messerschmitt fabrieken uithakken. Het was zwaar, ongezond en gevaarlijk werk. De kampleider was een hond, corrupt, hygiënische- en medische voorzieningen waren erbarmelijk, iedereen zat onder de luizen, kleine verwondingen werden grote zweren. Door de vorst was er 2 maanden geen stromend water, je moest je wassen in een voor drie kwart bevroren beek tussen menselijke uitwerpselen. In die 7 maanden ontving Jan één keer een schone handdoek en zakdoek, drie keer schoon ondergoed. Wij waren spitsboeven en ‘verbrechers’, wij mochten het niet beter hebben dan het zo zwaar lijdende Duitse volk. Jan zat hier tot 28 april 1945. Drie dagen later kwam hij aan in Bernau, waar zijn burgerkleren en persoonlijke spullen lagen. De volgende dag veroverden de Amerikanen deze plaats. Op 12 mei ontving Jan zijn ontslagpapieren en per vrachtwagens van het Amerikaanse leger bereikte Jan op 22 mei Ludwigshafen. De reis ging verder per trein, 2 dagen later kwam Jan in Eindhoven aan. Het verkrijgen van doorreispapieren naar Den Haag lukte alsmaar niet, maar dankzij bemiddeling kon Jan op maandag 4 juni per autocolonne via Arnhem verder reizen naar Den Haag. Het weerzien was emotioneel, hartstochtelijk, de blijdschap was groot.
In september 1945 heeft Jan zijn oorlogservaringen op schrift gesteld. Uit 36 bladzijden is dit beknopte resumé samengesteld.