Adrianus Johannes Antonius Hoekstra

Adrian Hoekstra had adopted the name Wim Koenraad from October 1942 ; he had to go into hiding when the group lead by Kerssemaker in Oosterhout had been betrayed. He hid with the group MAZWAKO in Limburg. The group was lead by Kees Zwaans and Albert Maintz. He carried out operations for them as well as another group Piet-OXO. In his Memoir he describes how he was finally arrested on February 18 1944 and taken to Hotel Oranje.

Travelling on the line to Utrecht a German S.D. was checking identification cards. It did not worry me as that had happened before without any problems. When he came to me and asked for my papers, he immediately put them in his pocket without looking at them and told me to follow him to another carriage where he put me with a German soldier till the train arrived in Utrecht. It was obvious somebody had put me in. I could not imagine that the Jewish boy [who he had just brought to a safe house] would have caused my arrest. I assumed that someone on the train had known me before and was now a German ally of the worst type.

I was now convinced that the work of Wim Koenraad had come to an end. I had to think quickly and act properly to avoid further trouble for myself but especially for all the others I had been working with in these years of resistance. I did not consider at the time that my arrest could be still connected with my escape in 1942. During these last few years I had not really thought much about that time and nobody had told me what had happened to Father Kerssemakers and the other resistance workers. In all that time I had never asked myself how they got through that ordeal and what was their final fate. Maybe I was scared to query it and had tried to put it out of my mind.

I was also worried about the Zwaan people, the Maintz family and the Albert van der Heijden family, as I did not know if the SD had been following me for some time. I could not concentrate enough and had to leave it till later after I found out where I was going.

The train slowed down and came to a standstill at the station of Utrecht. The soldier who had kept an eye on me during the journey told me to get up and I was marched to a room on the first platform where the S.D. had their office. I was not the only one arrested on this trip and we all were standing with our faces against the wall and our hands up high .

We waited there for a long time. I was nervous and had not yet decided what to do. I soon became disoriented and wondered if I would cope with the interrogation I was expecting any time.

After a long wait, it proved that no interrogation was going to take place at this stage. All the prisoners were marched out again, now under the watchful eyes of S.D., with cocked guns to avoid any escape attempt. We were all loaded onto an army bus and then driven to an unknown destination. During the trip nobody talked as the Germans did not allow any conversation.

My nerves settled down and a resigned calm came over me although I was still searching my mind about what to do. I was arrested under the name Wim Koenraad and was unsure if they knew my real name. Had someone on the train recognised me and wanted revenge? Or was my arrest because they had followed me for some time and had enough information on which to base an arrest? Or was there a spy in our group who would be a danger to others also? Was one of the contacts from whom I got information about airports the traitor whose allegiance I had overestimated. I was at a loss and could not concentrate fully. I realized that I had to do everything to keep all the resistance workers out of trouble and not to put them at any risk just to save myself. Rehearsing all my thought I started to eliminate most possibilities as I could not conceive how they would have known that I would be on this train on this day. The most probable explanation seemed to be that somebody had recognised me and had put me in. Nevertheless I could not put the other possibilities out of my mind. I was thinking particularly of the Zwaan and the Maintz families, as I considered how much the SD knew about my hiding places.

The bus came to a halt in front of a big building in the form of an umbrella. We looked at that building, which proved to be the Scheveningen prison, whose reputation for prisoners was known to many and, was called in popular language, the "ORANJE HOTEL".

We all got off the bus and marched again to the office where we once more were placed against the wall with our hands above our heads. They checked our pockets and then left us standing there for hours. There were around 20 or 30 people.

After this long wait, one by one we were told to approach the desk where details were written down on forms. While waiting there before I was called to the desk, I had decided to give them my real name as I had a feeling that this was the right thing to do. This was a consequence of not knowing anything that had happened at the trial of my friends, arrested in 1942. If I had known the result of their court case I may have acted differently, but I cannot be sure.

The day passed very slowly and standing against the wall with my hands up became very tiring. In the late afternoon we were all marched out of the office into endless corridors, ordered to come to halt. A cell door was opened and one of us had to go in. It was the rule that all prisoners in cells should stand when the SD opened the door.

When I came into the cell, which was no more than two metres by two metres, I found it already held five other prisoners. As soon as the door was locked they started to ask me questions, but I decided not to give too much away. They asked me my name and where I came from and what the reason was for my arrest. I told them that I did not understand why they had arrested me. Then they queried me about any news from England and what was the present situation in Holland itself, questions I answered with some hopeful information, although the German army was still strong and there was no indication of an invasion.

My greatest worry was that one of the prisoners was an informer, planted inside by the Germans to find out more about his cell companions. So I kept a low profile and told them once more that I did not know why they had arrested me. I decided that under no condition would I tell them that I had been arrested under another name. I did not ask them questions about their presence here in the hope they would understand that I also wanted to maintain my privacy.

The cell was overcrowded and toilet facilities merely a sanitary pan, emptied out every morning by one of the prisoners after the roll call. It was a job that some of my cell mates were very eager to do. Washing facilities were kept to the bare minimum. We each had a straw mattress and some blankets, which were stacked together during day time to leave some room for movement for the six occupants. There was also a very small table and a few chairs, so most of us sat on the floor or on top of the matresses. All the light and fresh air came through a small window high up and could not be reached. A sixty watt bulb was the only light at night.

Food was provided twice a day. In the morning we received a lump of bread and a beaker of hot tea. In the afternoon we ate warm food , either a hodgepodge of ingredients or brussels sprouts, which were their specialities. There was not much meat in it and most of the time it was fat free. The morning bread also stretched to the evening meal. It was very difficult to save something for that purpose as the food was not sufficient and we all were hungry all the time.

Saving bread for the night time was also dangerous as theft was not uncommon, even in a small area such as this. We were all hungry and some would do anything to fill their bellies. All the food was provided through a little trapdoor in the door. It contained also a peep hole for the guards.

The day started always early with washing and cleaning up the cell, and making sure that the mattresses and blankets were properly put on one side. The inspection was at the same time as the roll call and the officer was very strict about the cleanliness of the cell. Once a week you were allowed a shower and every morning we all went out in the exercise yard for running around in circles. Talking was not permitted in the yard.

Back in the cell the monotonous life continued. We played with homemade cards or fought maritime wars on paper, talking and hoping for better times and freedom. We looked forward to the hot meal and especially the Red Cross parcel. The latter was an addition to our meagre meals and was always welcome. That was probably the only day which brought some laughter when the gnawing hunger was temporarily taken away.

During the daytime there was not much excitement and seldom was one of the prisoners taken out for interviews or court cases. The Germans specialised in night interrogations, which sometimes occurred twice or three times during one night.

The days were further filled with mostly senseless talks, avoiding questions about family life or other personal business. I never asked the other prisoners why they were in Scheveningen or what they did before in their daily life. It was not my business and I wanted to prevent having to answer the same questions about myself.

One of the ways to keep occupied was to use Morse code to find out any news, which could cheer up the atmosphere in the crowded cell. This was done by tapping the pipes of the central heating with a hard object and often an answer came about some news item which had slipped in as new prisoners were added to the "Oranje Hotel".

During my stay there I had a medical test as I complained about stomach pains, which I attributed to the heavy German bread and my stomach operation some time back. My ration of bread was changed to white bread, but otherwise I had to eat the same as all the others.

It was now April 1944 and up till now they had not called me for any interrogation. Every morning they had a roll call from cell to cell, checking the names of the prisoners against their list. At that stage it seemed they were unable to connect me with the arrest of Wim Koenraad. I had changed back to my original name when I was brought in and I assumed they were still working out who belonged to the papers with the name Koenraad. This break had given me time enough to consider what I was going to tell them and although I was not sure if my explanation would hold, I hoped to avoid connecting myself with Father Kerssemakers’ case, which was finalised in 1943 and therefore, I was hoping, could have fallen into oblivion.

The main question for me was, why had I been arrested and who put me in? Time and time again I asked myself the question over and over. Did the person know my case in 1942 or was it an agent who had infiltrated the resistance group? The question then was who was in danger and if arrested, what had they said or admitted to the Germans? For nearly three months, I had time to consider all the possibilities and must admit that I did not come to any conclusions.

Once I was allowed to write to my family and Clair [his fiancé], but it was no more than to let them know that I was still alive. There was no way to tell them anything and the content was general talk, not even knowing if they would send it on.

The first time I was awakened and called for interrogation was just after midnight, which I knew from the clock in the office. A German in civilian clothes was sitting behind a desk and offered me a cigarette, which I refused as I was worried that it could contain something which would make me talk.

The conversation started with general talk about my name and where I came from. All these questions made no sense, as they already knew the answers. The German wanted to know why I was using false papers. My answer was I used false papers because I refused to work for the Germans, as they had killed my brother. I recall that he said he was sorry about that and understood my anti-German attitude. As expected he asked where I had got my papers from. I gave him a full description of the man I had met in the early stages of the war, who offered me a second identity card without cost. I had accepted that offer, given him my photo and had to put my finger print down on the card, which he later posted to my address. He asked me if I realised it was unlawful, but I replied that there were more unlawful things, which ended my first conversation.

A few nights later, I was called again at the same time and the questions were all the same. I stuck to my previous answers and avoided more statements. After a few days I was woken up again in the middle of the night and the question barrage started again, but I stuck to my story and I became more confident as I realised they did not know the reason I had to go underground.

This questioning was repeated several times and even twice during one night, but I did not give ground. The same happened to others in our cell. Some of them did not return and one of them came back and said he would be released and would go home.

I gave him my parents’ address and also my gold ring, which he promised to send to my parents with a note that everything was fine. I was hoping that the ring would go back to Clair but I would find out after the war that he never did send any message or ring. Maybe he was in some way a crook, interested only in the gold ring or a German agent, or even promised release but ended up in front of the firing squad. I don't know and it was not important any more anyway.

It was late in April when I was called out of my cell and told to take all my possessions with me. It was still pitch dark. I was aware that the litmus test would come now and show me what the verdict would be. I was calm and resigned and with no fear. There was a long time of uncertainty and the time was filled with prayers, something I had kept up always, but especially since I went underground. Clair had followed me in that during our separation and given me the strength which was so important for my survival and hers too.

Whilst standing there with my hands high up against the wall all sorts of thoughts went through me, wondering what would be my next destination. Was this the end of interrogations? Why did the German officer accept my story? Was he a good German, who had some humanity in him or was he just doing his job, because he was forced to do it? Why did he miss the existing file of the trial of all my friends, who were sent to camps in Germany? The S.D must have the file and my name must have been on the wanted list as others had told me when I went underground. I started to worry again and did not know what to think.

We received all the items they had taken away when we came to Scheveningen and then were put on buses and driven off to an unknown destination. So far there was no indication of what was going to happen to me. The bus drove to Amersfoort……………

He arrived in Amersfoort and was there for 2 weeks. He was the transported to Rheinhausen to work in the Krupp factory as forced labour, living in a camp attached to the factory. With the advance of the Allies to the Rhine the Germans took the prisoners east to Duisburg and with an allied bombing raid during this transport Hoekstra escaped finding refuge in a nearby Catholic Church

From Memoir: “My War” by Adrian Hoekstra written in 1995

Dit is een vertaling van het in het Engels ingezonden verhaal door Margo Hoekstra:
Adrian Hoekstra had vanaf oktober 1942 de naam Wim Koenraad aangenomen; hij moest onderduiken toen de groep onder leiding van Kerssemaker in Oosterhout was verraden. Hij verstopte zich bij de groep MAZWAKO in Limburg. De groep werd geleid door Kees Zwaans en Albert Maintz. Hij voerde operaties uit voor hen en voor een andere groep Piet-OXO. In zijn memoires beschrijft hij hoe hij uiteindelijk op 18 februari 1944 werd gearresteerd en naar Hotel Oranje werd gebracht.

In de trein naar Utrecht was een Duitse SD’er persoonsbewijzen aan het controleren. Ik maakte me geen zorgen, want dat was eerder zonder problemen gebeurd. Toen hij naar me toe kwam en om mijn papieren vroeg, stopte hij ze meteen in zijn zak zonder ernaar te kijken en zei dat ik hem moest volgen naar een andere wagon waar hij me bij een Duitse soldaat zette tot de trein in Utrecht aankwam. Het was duidelijk dat iemand me erin had verraden. Ik kon me niet voorstellen dat de Joodse jongen, die ik net naar een veilig huis had gebracht, mijn arrestatie zou hebben veroorzaakt. Ik nam aan dat iemand in de trein me had herkend en een Duitse collaborateur van het ergste type was.

Ik was er nu van overtuigd dat het werk van Wim Koenraad voorbij was. Ik moest snel denken en goed handelen om verdere problemen voor mezelf te voorkomen, maar vooral voor alle anderen met wie ik in deze jaren van het verzet had gewerkt. Ik had destijds niet overwogen dat mijn arrestatie nog steeds verband kon houden met mijn ontsnapping in 1942. Tijdens de afgelopen jaren had ik niet echt veel over die tijd nagedacht en niemand had me verteld wat er met pater Kerssemakers en de andere verzetsmensen was gebeurd. Ik had me al die tijd nooit afgevraagd hoe ze door die beproeving zijn gekomen en wat hun uiteindelijke lot was. Misschien was ik bang om het te vragen en had ik geprobeerd het uit mijn hoofd te zetten.

Ik maakte me ongerust over de leden van de verzetsgroep van Zwaan, de familie Maintz en de familie van Albert van der Heijden, omdat ik niet wist of de SD me al een tijdje volgde. Ik kon me niet goed focussen en bedacht dat ik eerst af moest wachten waar ik heen ging

De trein vertraagde en kwam tot stilstand op het station van Utrecht. De soldaat die me tijdens de reis in de gaten had gehouden, zei dat ik moest opstaan en ik werd naar een kamer op het eerste platform gemarcheerd waar de S.D. hun kantoor had. Ik was niet de enige die was gearresteerd tijdens deze reis en we stonden allemaal met ons gezicht tegen de muur en onze handen hoog.

We hebben daar lang gewacht. Ik was nerveus en had nog niet besloten wat ik moest doen. Ik raakte al snel gedesoriënteerd en vroeg me af of ik de ondervraging die ik verwachtte, aan zou kunnen.

Na lang wachten bleek dat er hier geen ondervraging zou plaatsvinden. Alle gevangenen werden weer naar buiten gemarcheerd, nu onder het toeziend oog van S.D., met gespannen geweren om elke ontsnappingspoging te voorkomen. We werden allemaal in een legerbus geladen en vervolgens naar een onbekende bestemming gereden. Tijdens de reis praatte niemand omdat de Duitsers geen enkel gesprek toestonden. Mijn zenuwen kwamen tot rust en een berustende kalmte kwam over me, hoewel ik nog steeds aan het nadenken was over wat ik moest doen. Ik was gearresteerd onder de naam Wim Koenraad en wist niet zeker of ze mijn echte naam kenden. Had iemand in de trein me herkend en wilde wraak nemen? Of was ik gearresteerd omdat ze me al een tijdje volgden en genoeg informatie hadden waarop ze een arrestatie konden baseren? Of was er een spion in onze groep die ook een gevaar zou vormen voor anderen? Was één van de contacten van wie ik informatie kreeg over luchthavens de verrader wiens trouw ik had overschat. Ik was verloren en kon me niet volledig concentreren. Ik realiseerde me dat ik er alles aan moest doen om alle verzetsmensen uit de problemen te houden en ze niet in gevaar te brengen, alleen om mezelf te redden. Ik oefende al mijn gedachten en begon de meeste mogelijkheden te elimineren, omdat ik me niet kon voorstelen hoe ze zouden hebben geweten dat ik op deze dag in deze trein zou zitten. De meest waarschijnlijke verklaring leek te zijn dat iemand me had herkend en me had verraden. Toch kon ik de andere mogelijkheden niet uit mijn hoofd zetten. Ik dacht vooral aan de families Zwaan en de Maintz, omdat ik overwoog hoeveel de SD wist over mijn schuilplaatsen.

De bus kwam tot stilstand voor een groot gebouw in de vorm van een paraplu. We keken naar dat gebouw, dat de gevangenis van Scheveningen bleek te zijn, waarvan de reputatie voor gevangenen bij velen bekend was en in de volksmond het "ORANJE HOTEL" werd genoemd.
We stapten allemaal uit de bus en marcheerden opnieuw naar het kantoor waar we opnieuw tegen de muur werden geplaatst met onze handen boven ons hoofd. Ze controleerden onze zakken en lieten ons daar uren staan. Er waren ongeveer 20 of 30 mensen.

Na dit lange wachten kregen we één voor één te horen dat we het naar het bureau moesten gaan waar details op formulieren werden opgeschreven. Terwijl ik daar wachtte voordat ik naar de balie werd geroepen, had ik besloten om ze mijn echte naam te geven, omdat ik het gevoel had dat dit het juiste was om te doen. Dit was omdat ik niet wist wat er was gebeurd tijdens het proces tegen mijn vrienden die in 1942 waren gearresteerd. Als ik het resultaat van hun rechtszaak had geweten, had ik misschien anders gehandeld, maar ik weet het niet zeker.

De dag ging heel langzaam voorbij en tegen de muur staan met mijn handen omhoog werd erg vermoeiend. In de late namiddag marcheerden we allemaal het kantoor uit in eindeloze gangen, met de opdracht om tot stilstand te komen. Een celdeur werd geopend en een van ons moest naar binnen. Het was de regel dat alle gevangenen in cellen moesten staan wanneer de SD de deur opende.

Toen ik de cel binnenkwam, die niet meer dan twee meter bij twee meter was, ontdekte ik dat er al vijf andere gevangenen in zaten. Zodra de deur op slot was, begonnen ze me vragen te stellen, maar ik besloot niet te veel weg te geven. Ze vroegen me mijn naam en waar ik vandaan kwam en wat de reden was voor mijn arrestatie. Ik vertelde hun dat ik niet begreep waarom ze me hadden gearresteerd. Toen vroegen ze me naar nieuws uit Engeland en wat de huidige situatie in Holland zelf was, vragen die ik beantwoordde met wat hoopvolle informatie, hoewel het Duitse leger nog steeds sterk was en er geen aanwijzingen waren voor een invasie.

Mijn grootste zorg was dat een van de gevangenen een informant was, in de cel gezet door de Duitsers om meer te weten te komen over zijn celgenoten. Dus ik hield me van de domme en vertelde ze nogmaals dat ik niet wist waarom ze me hadden gearresteerd. Ik besloot dat ik hen onder geen enkele voorwaarde zou vertellen dat ik onder een andere naam was gearresteerd. Ik heb ze geen vragen gesteld over hun aanwezigheid hier in de hoop dat ze zouden begrijpen dat ik ook mijn privacy wilde behouden.

De cel was overvol en toiletfaciliteiten bestond slechts uit een sanitaire emmer, elke ochtend geleegd door een van de gevangenen na het appèl. Het was een klus die sommige van mijn celgenoten erg graag wilden doen. Was faciliteiten werden tot een absoluut minimum beperkt. We hadden elk een stromatras en enkele dekens, die overdag op elkaar werden gestapeld om wat bewegingsruimte te laten voor de zes gevangenen. Er was ook een heel kleine tafel en een paar stoelen, dus de meesten van ons zaten op de grond of boven op de matrassen. Al het licht en de frisse lucht kwam door een klein hoog raam, waar je niet bij kon komen. Een lamp van zestig watt was het enige licht 's nachts.

Er werd twee keer per dag voedsel verstrekt. In de ochtend kregen we een stuk brood en een beker warme thee. 'S Middags aten we warm eten, ofwel een mengelmoes van ingrediënten of spruitjes, wat hun specialiteiten waren. Er zat niet veel vlees in en meestal was het vetvrij. Het ochtendbrood strekte zich ook uit tot de avondmaaltijd. Het was erg moeilijk om iets voor dat doel te bewaren, omdat het eten niet voldoende was en we allemaal de hele tijd honger hadden.

Brood bewaren voor de nacht was ook gevaarlijk, omdat diefstal niet ongewoon was, zelfs in een kleine cel als dit. We hadden allemaal honger en sommigen zouden alles doen om hun buik te vullen. Al het eten werd verzorgd door een klein luik in de deur. Het bevatte ook een kijkgat voor de bewakers.

De dag begon altijd vroeg met het wassen en opruimen van de cel, en ervoor zorgen dat de matrassen en dekens goed op één kant werden gelegd. De inspectie was op hetzelfde moment als de appèl en de agent was erg streng over de netheid van de cel. Een keer per week mocht je douchen en elke ochtend gingen we allemaal naar buiten op het oefenterrein om in cirkels rond te rennen. Praten was niet toegestaan op het buitenterrein.

Terug in de cel ging het eentonige leven verder. We speelden met zelfgemaakte kaarten of vochten maritieme oorlogen uit op papier, praatten en hoopten op betere tijden en vrijheid. We keken uit naar de warme maaltijd en vooral het pakket van het Rode Kruis. De laatste was een aanvulling op onze magere maaltijden en was altijd welkom. Dat was waarschijnlijk de enige dag die wat vreugde bracht toen de knagende honger tijdelijk werd weggenomen.
Overdag was er niet veel opwinding en zelden werd een van de gevangenen meegenomen voor ondervraging of rechtszaken. De Duitsers specialiseerden zich in nachtelijke ondervragingen, die soms twee of drie keer in één nacht plaatsvonden.

De dagen waren verder gevuld met meestal zinloze praatjes, waarbij vragen over het gezinsleven of andere persoonlijke zaken werden vermeden. Ik heb de andere gevangenen nooit gevraagd waarom ze in Scheveningen waren of wat ze eerder deden in hun dagelijks leven. Het waren mijn zaken niet en ik wilde voorkomen dat ik dezelfde vragen over mezelf moest beantwoorden.

Een van de manieren om bezig te blijven was om morsecode te gebruiken om nieuws te achterhalen, wat de sfeer in de overvolle cel kon opvrolijken. Dit werd gedaan door met een hard voorwerp op de leidingen van de centrale verwarming te tikken en vaak kwam er een antwoord over een nieuwsbericht dat was weggegleden toen er nieuwe gevangenen werden toegevoegd aan het "Oranje Hotel".

Tijdens mijn verblijf daar had ik een medische test omdat ik klaagde over buikpijn, die ik enige tijd geleden toeschreef aan het zware Duitse brood en mijn maagoperatie. Mijn rantsoen brood werd veranderd in wit brood, maar verder moest ik hetzelfde eten als alle anderen.

Het was nu april 1944 en tot nu toe hadden ze me niet ondervraagd. Elke ochtend liepen ze van cel naar cel, waarbij ze de namen van de gevangenen vergeleken met hun lijst. In dat stadium leek het erop dat ze me niet konden verbinden met de arrestatie van Wim Koenraad. Ik had mijn oorspronkelijke naam weer aangenomen toen ik werd binnengebracht en ik nam aan dat ze nog steeds aan het uitzoeken waren wie bij de krant hoorde met de naam Koenraad. In de tussentijd had ik tijd genoeg om na te denken over wat ik hen ging vertellen en hoewel ik niet zeker wist of mijn uitleg stand zou houden, hoopte ik te voorkomen ze mij niet aan de zaak van pater Kerssemakers zouden verbinden, die in 1943 was afgerond en hoopte ik in de vergetelheid te raken.

De belangrijkste vraag voor mij was, waarom was ik gearresteerd en wie heeft me verraden? Keer op keer stelde ik mezelf de vraag. Was deze persoon bekend met mijn arrestatie in 1942 of was het een agent die de verzetsgroep had geïnfiltreerd? Ik vroeg me af wie er in gevaar was en indien gearresteerd, wat hadden ze dan tegen de Duitsers gezegd of toegegeven? Bijna drie maanden lang had ik de tijd om alle mogelijkheden overwogen en moest ik bekennen dat ik er hier niet uit kwam.

Een keer mocht ik mijn familie en Clair (verloofde) schrijven, maar het was niet meer dan om hen te laten weten dat ik nog leefde. Er was geen manier om ze iets te vertellen en de inhoud was algemeen gepraat, niet eens wetend of ze het zouden doorsturen.

De eerste keer dat ik wakker werd gemaakt voor verhoor was net na middernacht (op kantoor stond een klok). Een Duitser in burgerkleding zat achter een bureau en bood me een sigaret aan, die ik weigerde omdat ik bang was dat er iets in zou zitten dat me aan het praten zou maken.

Het gesprek begon met algemeen gesprek over mijn naam en waar ik vandaan kwam. Al deze vragen hadden geen zin, omdat ze de antwoorden al wisten. De Duitser wilde weten waarom ik valse papieren gebruikte. Mijn antwoord was dat ik valse papieren gebruikte omdat ik weigerde voor de Duitsers te werken, omdat ze mijn broer hadden vermoord. Ik herinner me dat hij zei dat het hem speet en dat hij mijn anti-Duitse houding begreep. Zoals verwacht vroeg hij waar ik mijn papieren vandaan had. Ik gaf hem een volledige beschrijving van de man die ik in de vroege stadia van de oorlog had ontmoet, die me gratis een tweede identiteitskaart aanbood. Ik had dat aanbod geaccepteerd, hem mijn foto gegeven en mijn vingerafdruk op de kaart zetten, die hij later op mijn adres afleverde. Hij vroeg me of ik me realiseerde dat het onwettig was, maar ik antwoordde dat er meer onwettige dingen waren, wat mijn eerste gesprek beëindigd.

Een paar nachten later werd ik weer wakker gemaakt en opgehaald en werd mij dezelfde vragen gesteld. Ik hield vast aan mijn vorige antwoorden en vermeed meer uitspraken. Na een paar dagen werd ik midden in de nacht weer wakker en begon het vragenvuur weer, maar ik hield vast aan mijn verhaal en werd zelfverzekerder toen ik me realiseerde dat ze niet wisten waarom ik moest onderduiken.

Deze ondervraging werd meerdere keren herhaald en zelfs twee keer gedurende één nacht, maar ik gaf geen niet op. Hetzelfde gebeurde met anderen in onze cel. Sommigen van hen keerden niet terug en een van hen kwam terug en zei dat hij zou worden vrijgelaten en naar huis zou gaan.

Ik gaf hem het adres van mijn ouders en ook mijn gouden ring, die hij beloofde naar mijn ouders te sturen met een briefje dat alles in orde was. Ik hoopte dat de ring terug zou gaan naar Clair, maar ik zou er na de oorlog achter komen dat hij nooit een bericht of ring had gestuurd. Misschien was hij op de een of andere manier een oplichter, alleen geïnteresseerd in de gouden ring of een Duitse agent, of zelfs vrijlating beloofd, maar belandde voor het vuurpeloton. Ik weet het niet en het was sowieso niet meer belangrijk.

Het was eind april toen ik uit mijn cel werd gehaald en te horen kreeg dat ik al mijn bezittingen mee moest nemen. Het was nog steeds pikdonker. Ik was me ervan bewust dat de lakmoesproef nu zou komen en me zou laten zien wat het vonnis zou zijn. Ik was kalm en berustend en zonder angst. Er was een lange tijd van onzekerheid en de tijd was gevuld met gebeden, iets wat ik altijd had bijgehouden, maar vooral sinds ik in onderduik ging. Clair had me daarbij gevolgd tijdens onze scheiding en me de kracht gegeven die zo belangrijk was voor mijn overleving en die van haar ook.

Terwijl ik daar stond met mijn handen hoog tegen de muur gingen allerlei gedachten door me heen, me afvragend wat mijn volgende bestemming zou zijn. Was dit het einde van de ondervragingen? Waarom accepteerde de Duitse officier mijn verhaal? Was hij een goede Duitser, die wat menselijkheid in zich had of deed hij gewoon zijn werk, omdat hij daartoe gedwongen werd? Waarom miste hij het bestaande dossier van het proces tegen al mijn vrienden, die naar kampen in Duitsland werden gestuurd? De S.D moet het bestand hebben en mijn naam moet op de gezochte lijst hebben gestaan, zoals anderen me hadden verteld toen ik onderdook. Ik begon me weer zorgen te maken en wist niet wat ik moest denken.

We kregen alle spullen die ze hadden meegenomen toen we naar Scheveningen kwamen en werden vervolgens in bussen gezet en naar een onbekende bestemming gereden. Tot nu toe was er geen indicatie van wat er met mij zou gebeuren. De bus reed naar Amersfoort...............

Na binnenkomst in Kamp Amersfoort verbleef hij daar 2 weken. Hij werd naar Rheinhausen getransporteerd om als dwangarbeider in de Krupp-fabriek te werken en woonde in een kamp dat aan de fabriek was verbonden. Met de opmars van de geallieerden naar de Rijn namen de Duitsers de gevangenen mee naar het oosten naar Duisburg en met een geallieerd bombardement tijdens dit transport ontsnapte Hoekstra op zoek naar een toevlucht in een nabijgelegen katholieke kerk.