Emmanuël Hamburger

Emanuel Hamburger was een zoon van vleeshouwer Bernard Hamburger (7 december 1855 Nijkerk - 21 april 1929 Amersfoort) en Jeannette (Grietje) Mendels (11 september 1872 Groenlo - 26 april 1956 Rotterdam).
Ongehuwd. Emanuel was meester in de rechten. Hij was voorzitter van de SDAP in Dordrecht. Hij had is namens de SDAP kandidaat gesteld voor de Provinciale Staten en meldde zich in april 1937 als kandidaat voor de Tweede Kamer. Tot Kamerlid is hij niet gekozen, tot Statenlid wel.
Emanuel werkte als leraar Nederlands aan de HBS in Dordrecht. Na het behalen van de akte Middelbaar Onderwijs was hij geschiedenis leraar geworden, eerst in Zierikzee, daarna in Dordrecht. Hij legde nog enkele Middelbaar Onderwijs-examens af en begon voor het staatsexamen te werken, waarop hij een studie in de rechten volgde. Filosofie in het algemeen en filosofie van de geschiedenis in het bijzonder boeiden hem. Daarnaast hadden vooral de 19e en de 20e eeuw zijn belangstelling. Het proefschrift waaraan hij werkte had als onderwerp : 'Nederlands buitenlandse politiek in de laatste decennië'.
Emanuel verloor zijn baan als leraar in maart 1941. Hij werd ook gedwongen te stoppen als Statenlid in hetzelfde jaar. Joden, zo was nu eenmaal de regel, mochten geen openbare en vertegenwoordigde functies meer bekleden.
In de zomer van 1942 wendde hij zich tot de president van de Dordtse rechtbank, mr. H. Heuvelink, met het verzoek te mogen worden beëdigd als advocaat en procureur, uitsluitend om op te treden voor Joodse cliënten.
Heuvelink speelde de bal door aan de secretaris-generaal van Justitie. Die beperkte zich ertoe te verwijzen naar de door zijn voorganger ook aan de rechtbank in Dordrecht verzonden circulaire van 24 mei 1941, waarin de benoeming van nieuwe Joodse advocaten werd verboden.
Sinds het najaar van 1942 was Emanuel ondergedoken in Rotterdam. Hij had nog wel enige vrijheid van beweging, zo werkte hij nog wel op de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en was hij actief in het verzet. Hij was actief bij onderduikhulp en bij de verspreiding van illegale lectuur.
Hij is verraden door een oud-leerling die voor de Sicherheitsdienst werkte. Op 6 december 1944 is hij in Rotterdam gearresteerd. Na zijn arrestatie is hij via het Rotterdamse politiebureau aan het Haagsche Veer over-
gebracht naar de strafgevangenis, het Oranjehotel, van Scheveningen.
Als represaille voor een aanslag op de NSB-burgemeester van Nieuw-Beijerland is Emanuel Hamburger en nog 9 andere mannen een dag later meegenomen naar de plek waar dit was gebeurd. Niet ver van Hamburgers woon-
plaats, ter hoogte van Heienoord, bij de rijksweg door de Hoeksche Waard werden de 10 mannen als represaille-
maatregel in de vroege ochtend van 18 februari 1945 gefusilleerd door een Duits vuurpeloton. Emanuel Hamburger is 43 jaar oud geworden.
Pas enkele maanden na de bevrijding werd deze moordpartij bekend voor de nabestaanden. Op 4 oktober 1945 werd hij in Dordrecht begraven. Op de plek van de moord is sinds 1950 een gedenkteken te vinden.
In het Parool verscheen naderhand een in Memoriam, geschreven door J.P. van Praag:
'Hij was geneigd zijn eigen weg te gaan. Maar beschroomd was hij allerminst in zijn overtuigingen en zijn vele functies. Hij was en harde werker : als leraar, op organisatorisch gebied, en niet minder op wetenschappelijk terrein. Als hij een historisch onderzoek aanpakte, dan deed hij dat grondig. Maar voor alles was hij een strijder. Als hij een zaak voorstond, dan lette hij niet op persoonlijke gevoeligheden, dan streed hij zonder aanziens des persoons'.

Informatie uit:
joodsmonument.nl
westerborkportretten.nl
www.geni.com