Margaretha Johanna Maria Ziegler-Cooijmans

Gangloopster Greetje Ziegler

Greet Ziegler – Cooijmans zat van 13 maart 1942 tot 1 november 1943 (1,5 jaar!) gevangen in het Oranjehotel. Als ‘gangloopster’ hielp ze de Duitse bewakers met eten rondbrengen, schoonmaken en andere klusjes. Door dit baantje had ze veel meer contact met andere gevangenen dan haar lotgenoten. Brieven die ze in die periode schreef, bleven jarenlang als stille getuigen onaangeroerd. Kleindochter Evelien Pullens besloot ze tijdens de lockdown eens goed te lezen en de brieven met het onleesbare handschrift over te typen. Het leverde een aantal bijzondere verhalen op en een uniek kijkje in het dagelijks leven in het Oranjehotel.

"U moet weten, ze had een kaart gestuurd voor warm goed en er op gezet; BRENGEN. Ze zou dan wat kleren mee terug kunnen geven. Fie ging er nu vanmorgen heen en na veel vieren en vijven mocht ze er dan in, want het wordt eigenlijk niet toegestaan om iets te brengen". Fie is het dienstmeisje van de familie Ziegler. Samen met kindermeisje Riekje heeft ze plots de zorg voor 3 jonge kinderen, waaronder mijn moeder. Vader Franz Ziegler, hoffotograaf van de koninklijke familie, is overleden en moeder Greetje is opgepakt en vastgezet in het Oranjehotel.

”Fie was dus binnen en moest ze wachten in een halletje waar verschillende deuren op uit komen. Ze zat daar al een poosje en zag gevangenen binnen brengen en weggaan. Er gingen deuren open en zag ze een meisje er uit komen met twee emmers in de hand. Fie dacht nog, dat meisje werkt hier zeker. Totdat opeens dat meisje haar aankeek en ze zag dat mevrouw Greetje het was. Ik kan u allemaal niet zo precies schrijven hoe of dat was. Fie was er zoo vol van en ontroerd. Het is ook bijna niet te geloven, dat ze na 8 maanden nu toch eens even haar gezien heeft. Zeggen mocht ze natuurlijk niets. Ze fluisterde zooveel groeten voor allemaal en moest toen weer gaan. Fie herkende haar niet zo meteen omdat ze nogal gevuld was in het gezicht en het haar lang had hangen. Mevrouw had klompen aan met dikke sokken, verder zag Fie een wit bloesje en een schort voorgebonden.”

Greetje was gangloopster en werkte binnen de gevangenismuren. Ze schreef in één van haar brieven dat ze zelfs buiten op straat kwam om de wagen van Herr Schweiger schoon te maken. ”En toch zou ik er niet vandoor gaan. We liggen goed aan de ketting.”

Tekst: Evelien Pullens, februari 2021

Portret

Naam: Greet Ziegler-Cooijmans,

later Van Garderen- Cooijmans

Geboren op 17 november 1911 te Den Bosch

Woonplaats: Den Haag

Gearresteerd op 13 maart 1942

Straf: geen proces; Schutzhaft

IM 314 OD lijst: K; nr. op bijlage 3B: 135

Overleden op februari 2007 te Oss

Greet groeit op in Den Bosch. Zij trouwt in 1934 met de gerenommeerde hoffotograaf Franz Ziegler. Franz en Greet krijgen drie kinderen: Maro, Margriet en Franz Willem. Het gezin woont in de Van Meerkerkestraat en Franz heeft een atelier in het statige pand aan de Alexanderstraat 12. Franz overlijdt in 1939 op 46-jarige leeftijd. Op de pui naast de zware voordeur hangt een bord met “Ziegler, Hoffotograaf”. Zijn oudere zus Willy Ziegler werkt met hem samen en woont boven het atelier. Ook wordt een etage verhuurd aan jonkheer Joan Schimmelpenninck. Hij verzamelt al snel na de capitulatie een groep jonge kadetten en adelborsten om zich heen en begint een inlichtingengroep. In de loop van 1942 krijgt hij een steeds grotere rol in de Ordedienst (OD) en wordt chef-staf van die illegale organisatie. Alexanderstraat 12 wordt dan het Algemeen Hoofdkwartier (AHK) van de OD.

Greet is daar kind aan huis en wordt koerier tussen Schimmelpenninck en bijv. diens vertrouweling Boudewijn van den Bergh. Zij gaat regelmatig met het huiskatje van de Alexanderstraat of het pekineesje van Schimmelpenninck naar dierenarts Van den Bergh. Zij wordt tevens een soort van ‘jeugdige verzetsmoeder’ van Gerard Dogger en andere jonge medewerkers van het AHK, vooral in de periode na de arrestatie van Schimmelpenninck in november 1942. Zo nu en dan vraagt zij twee of drie van hen te eten in haar ‘riante villa’; zo’n avond is voor hen dan een oase. Ook de oudjaarsavond van 1942 vieren zij bij haar. Dogger omschrijft hen als “een soort verzetsgezin rond tante Greets kerstboom”. Na de mislukte poging van Contact Holland op 18 januari 1942 om Dogger samen met o.a. politicus Wiardi Beckman naar Engeland over te zetten volgt een reeks aan arrestaties binnen de OD. Op 13 maart worden ook Greet en Willy Ziegler opgepakt en in het Oranjehotel opgesloten.

De brieven van Greet en Willy uit de gevangenis geven een goed beeld van hun ervaringen daar. Greet is er gangloopster, samen met haar celgenote Tjoep de Roy. Duidelijk is dat zij haar drie kleine kinderen erg mist, ook al worden die goed verzorgd door de familie en kindermeisje Riek. Ook maakt ze zich grote zorgen over Schimmelpenninck, die in het 2e OD-proces in maart/ april 1943 terechtstaat samen met veel andere OD’ers. Uiteindelijk wordt hij in juni 1943 gefusilleerd. Willy is eerder al vrijgelaten, in november 1942. Greet blijft in het Oranjehotel totdat zij op 1 november 1943 samen met Tjoep de Eoy overgeplaatst wordt naar de Polizie- en Untersunchungsgefängnis Haaren – de locatie, waar Schimmelpenninck en zijn groep tijdens het 2e OD-proces hebben vastgezeten. In februari 1944 komt zij vrij. Greet woont de laatste jaren van haar leven in een aanleunwoning in Oss, dicht bij haar dochter Margriet, en overlijdt daar in februari 2007.