Nicolaas Rijsdijk

Zoon van Adrianus Rijsdijk (4 augustus 1876 IJsselmonde - 30 november 1939 Bennebroek) en Ingje Adriana de Jongh (2 februari 1881 Ridderkerk - 21 december 1950 Zwijndrecht). Ongehuwd. Woonde in Zwijndrecht, Bruinelaan 161.
1e machinist (Oorlogsgravenstichting) / leerling-werktuigkundige (Erelijst Gevallenen). Lid verzet.
Rijsdijk is door het Gericht des Machinebefehlhabers in den Nierderländen ter dood veroordeeld. Tot in 1944 opereerden Duitse rechtbanken in ons land. Van de processtukken van de voor die rechtscolleges gevoerde procedures is een deel, door welke oorzaak dan ook, bewaard gebleven. Soms is er sprake van een (vrij) volledig dossier, maar het kan ook zijn dat zich er nog slechts één schriftelijk stuk in het dossier bevindt. Dat is het geval bij Rijsdijk en zijn verzetskompaan De Zoete (1*). Het betreft in deze zaak een juridisch advies over de vonnissen die tegen beide mannen zijn uitgesproken (2*). Los gezien van de juridische argumentering geeft dit ene stuk wel enig inzicht in de feitelijke gang van zaken.
Duidelijk blijkt dat Rijsdijk meerdere malen naar Frankrijk is gereisd. De eerste keer dacht hij dat hij wel een manier zou vinden om bij een schip in dienst te komen en zo in Engeland te belanden. In Frankrijk veranderde hij echter van mening, nadat hij met de gevluchte Engelse krijgsgevangene Mitchell in contact was gekomen. Hij besloot met Mitchell naar Nederland terug te keren. Zijn doel bij de volgende twee reizen was zelf aan te monsteren en een vluchtweg voor de Engelsman te zoeken. Eerst ging hij terug, omdat Mitchel hem niet achterna was gekomen. Bij terugkomst van reis nummer drie vernam hij dat de Engelsman inmiddels was vastgenomen.
Eind februari 1941 vertrok hij andermaal richting Frankrijk. Naar zijn zeggen wilde hij geleende geld teruggeven (3*). Bij deze reis leerde hij De Zoete kennen. Terug in ons land bracht hij diens ouders de groeten van hun zoon over. Op een nieuwe reis, inmiddels de vijfde, zorgde hij ervoor dat De Zoete in Nederland terugkwam.
In zijn woonplaats had Rijsdijk contact met de leden van een verzetsorganisatie (4*). De Zoete bleek bereid een geheime boodschap in een rubber omhulsel in een vulpenhouder naar Vichy te brengen.
Op 12 mei 1941 overschreed hij in gezelschap van Rijsdijk de Belgisch-Nederlandse grens. In Baisieux scheidden de wegen van beide jongemannen. Rijsdijk adviseerde hem, hoe hij het beste kon reizen en aanvaardde zelf te terugreis naar Nederland. De Zoete werd bij de demarcatielijn aangehouden. Het geheim bericht bleef niet onontdekt. De opsteller van het juridisch advies vindt dat van Rijsdijk zijn vele reizen onvoldoende weet te verklaren. Hij acht het veel waarschijnlijk dat de Zwijndrechtenaar als koerier voor een verzetsorganisatie ('Geheim-organisation') fungeerde. Verder is hij van mening dat de krijgsraad van de marine de rol van De Zoete veel te licht heeft beoordeeld. Later kreeg de Hagenaar eveneens de doodstraf.
Op 31 juli 1942 zijn Rijsdijk en De Zoete in Amsterdam geëxecuteerd.
Rijsdijk en De Zoete zijn nog op dezelfde dat in het crematorium Westerveld in Driehuis-Velsen gecremeerd.
Vervolgens is de as in urnen aan Duitse militairen meegegeven. De nummers van de urnen lagen tussen 13471 en 13476. Na de oorlog zijn ze teruggevonden in Osnabrück. De urn meet de as van Rijsdijk is bijgezet op de Ererij van de begraafplaats aan de Jeroen Boschlaan in Zwijndrecht.
(1*) Pieter Nicolaas de Zoete (17 juni 1922 Loosduinen)
(2*) 'Rechtsgutachten', geschreven door Kriegsgerichtsrat d.Lfw.
(3*) Kriegsgerichtsrat schrijft dat dit "zogenaamd" zijn reisdoel was
(4*) In het processtuk wordt gesproken van een 'duetschfeinlichen Verbindung'.

Informatie uit:
wo2slachtoffers.nl