Hendricus Leonardus Bastiaans

Het verhaal van Henk (Hendricus Leonardus) Bastiaans

Henk Bastiaans, geboren in Den Haag op 28 december 1914, was postbezorger bij de PTT in Den Haag. In zijn diensttijd kreeg hij een opleiding tot onderofficier, en bij de Mobilisatie keerde hij terug in dienst. Het 5e Regiment Veldartillerie waar hij deel vanuit maakte was gelegerd bij de Grebbelinie, achter de stellingen van de infanterie.

Na de capitulatie werd Henk samen met o.a. zijn broer Gerard al snel actief in een verzetsgroep van Johan Nout, en later in een groep die werd geleid door Kap. Chr. Van den Berg (binnen de Ordedienst). Vanaf het najaar van 1940 zat hij ondergedoken, op verschillende adressen in Amsterdam, bij de ouders van Tonny van Renterghem, in Overijssel in Den Haag.

Na een wapendropping in Hooghalen waar zijn kapitein en enkele andere leden van hun groep bij betrokken waren, kwam er een grote arrestatiegolf op gang. Henk werd gearresteerd op maandag 30 maart 1942, in zijn ouderlijk huis, samen met zijn broer Gerard en diens kameraad Luc Honselaar. Zij zijn na hun arrestatie eerst naar het Binnenhof gebracht en voorgeleid, en werden diezelfde dag nog naar Scheveningen, naar het Oranje-Hotel gevoerd.

Op 6 november 1942 volgde transport naar het “Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort”, met 800 andere gevangenen. Vandaar vertrok Henk op 10 januari 1943 met het 1e transport van 250 mannen naar het nieuwe kamp Vught, om dat in te richten. Dit was nodig omdat kamp Amersfoort overvol was. Zijn broer Gerard was inmiddels al ter dood veroordeeld i.v.m. een aanslag om Haarlem, en werd met een aantal van zijn kameraden op 5 februari 1942 gefusilleerd.

Rond 10 maart werd Henk met een groep andere gevangenen (verzetsstrijders) naar Haaren (N.Br.) gebracht voor het zgn 2e OD-hun proces. Dit proces duurde zo’n anderhalve maand. Tegen Henk en veel anderen werd eind april de doodstraf geëist; deze eis van doodstraf is bij het grootste deel van de groep omgezet in het vonnis: “Abtrennung” (“Nacht und Nebel”. Dit betekende concentratiekampen, waarbij zij geen enkel contact meer mochten hebben met familie, vrienden en anderen; voor de buitenwereld waren zij dood.

Op 7 oktober 1943 werd Henk met de andere mannen teruggevoerd naar kamp Amersfoort. Vandaar werden zij op 26 oktober 1943 naar het “Nacht und Nebel-kamp Natzweiler” getransporteerd; zij werden vanaf dat moment dus behandeld alsof zij niet meer bestonden. Ook Luc Honselaar ging daarheen.

Op 6 september 1944 werd Henk met het 2e evacuatietransport (het 1e was op 5 september) naar Dachau vervoerd, staand in overvolle veewagens. Heel kort daarna, op 14 september 1944, vertrokken ze met de trein, in vol geperste veewagons, met het zgn. ‘dodentransport’ naar Mauthausen.

Na drie weken meldde Henk zich met een groep andere Nederlanders aan voor mijnwerk in een ‘Beilager’, de enige kans om nog langer dan een paar weken te overleven. Hij en 17 anderen Nederlanders, o.a. zijn kameraad Johan Been (die Melk niet zou overleven) zijn toen begin oktober 1944 naar KZL Melk (codenaam “Quartz”) getransporteerd.

Uiteindelijk is Henk in de laatste dagen van de oorlog, medio april 1945, samen met de andere overlevenden van kamp Melk met de zgn. ‘dodenmars’ naar KLZ Ebensee (codenaam “Zement”) gelopen. Zo goed als dood is Henk daar op 6 mei 1945 bij de bevrijding van het kamp aangetroffen door de geallieerden, en vandaar met een Rode Kruisvliegtuig naar Parijs gebracht; waarschijnlijk via het Franse Rode Kruis en met de Franse overlevenden mee.
Eerst is hij daar opgevangen in een hotel, daarna is hij op een kasteel nog wat aangesterkt. Hij is een van de weinigen die deze lange lijdensweg in zoveel kampen overleefd heeft.

Dagboek en boek “Wel gebogen, niet gebroken”

Op 29 juni 1945 keerde Henk terig in zijn ouderlijk huis in Den Haag. In datzelfde jaar nog, vanaf 26 augustus, heeft hij zijn dagboek geschreven.
Dit is door zijn toenmalige verloofde en latere echtgenote, Corrie Lutterman, uitgetypt. In februari 2020 verscheen het boek: “Wel gebogen, niet gebroken”, uitgegeven door zijn dochter, waarin het authentieke dagboek integraal is opgenomen.

Het verdere leven van Henk Bastiaans

Henk Bastiaans is op 23 augustus 1947 getrouwd. Hij en zijn vrouw Corrie kregen 5 kinderen (4 meisjes en 1 jongen). Henk heeft op bewonderenswaardige wijze zijn leven weer opgepakt. Het vertellen van zijn gruwelijke verhaal en Corries hulp en steun bij het op papier zetten en min of meer verwerken daarvan, hebben hem daar zeker bij geholpen. Hoewel hij altijd problemen met zijn gezondheid heeft overgehouden aan zijn ontberingen in de kampen (met name longziektes, maar ook wel psychische problemen), heeft hij in tegenstelling tot veel anderen toch een vrij normaal leven kunnen leiden. Henk heeft tot zijn vervroegde pension gewerkt bij de P.T.T. Hij genoot heel erg van zijn kleinkinderen en overleed op 14 januari 1989, 74 jaar oud, toen zijn 11e kleinkind op komst was.


Betty Hoogeveen – Bastiaans (dochter van Henk Bastiaans)
bettyhoogeveen@yahoo.com