Jan van Kalsbeek

Zoon van Rimmert Gatzes van Kalsbeek (1 februari 1865 Aldeboam - 30 augustus 1954 Den Haag) en Johanna Maria de Haan (1861 Kampen - 6 februari 1919 Utrecht).
Zijn zuster Hendrika was gehuwd met Bernard Voskamp.
Hij woonde aan de Agathastraat 101, en was van beroep varensgezel.
Vermoed wordt dat zijn contact met de communisten uit de tijd rond 1927 stamt, toen hij als stoker op de grote vaart actief werd in een zeevarendebond.
In 1937 ging hij als vrijwilliger naar Spanje, om daar bij de Internationale Brigade in dienst te gaan.
Zijn naam komt voor op de lijst van linksextremisten van de Centrale Inlichtingendienst met de toevoeging : 'In mei 1919 veroordeeld tot 6 maanden en 5 jaar ontzegging'. Meteen na de Nederlandse capitulatie nam hij deel aan het Haags communistisch verzet. Hij kreeg de leiding over de eerste formatie en werd daarbij geassisteerd door Nico Wijnen, Hermijntje Hermans en Tjerk Kloostra. Van Kalsbeek maakte deel uit van een groep onder leiding van Sally Dormits met onder andere Leen Triep, Evert Ruivenkamp en Johan Kloostra. Die groep ging van begin af aan aanslagen en sabotage plegen, zoals auto's onklaar maken en telefoonkabels doorsnijden. Ze wilden ook de fabriek fa. Esscher in Den Haag met explosieven vernietigen. De bedoeling was om aanslagen op materieel, maar niet op mensen, te plegen maar desondanks schijnen er vijf personen om het leven te zijn gekomen.
Jan dook in februari 1941 onder bij Toon van der Kroft op de Marktweg 263, en trad toen als leider van de eerste formatie (hij werd opgevolgd door Kees Neven). Nico Wijnen merkte dat Van Kalsbeek geschaduwd werd toen ze een tref (ontmoeting op straat) zouden hebben.
In april 1941 deed Otto Lange van de Sicherheitsdienst, de informant van de Inlichtingendienst Willen van Duivenboden en nog iemand een poging om hem bij Van der Kroft te arresteren, maar hij was toen al op een huurkamer in de Agathastraat gaan wonen. Zijn naam komt voor op de Duitse Fahndungsliste van 1 februari 1942. Van Kalsbeek maakte deel uit van een team dat op 13 oktober 1942 een opslagplaats voor hooi en stro (belangrijk voor paarden, die toen nog op grote schaal bij het leger in gebruik waren) van de Wehrmacht in de Tweede Lulofdwarsstraat in brand stak. De brandstichters waren Evert Ruivenkamp en Henk Middendorp, terwijl Piet Wapperom, Gerard van der Laan en Jan van Kalsbeek op de uitkijk stonden. Doordat er een nachtwaker aankwam moest Ruivenkamp zijn fiets achter laten, wat tot de opsporing van Sally Dormits, het oprollen van de Nederlandse Volksmilitie en de dramatische massa- arrestaties bij Hollandia-Kattenburg leidde.
Op 16 februari 1943 ging Van Kalsbeek naar Gerbert Bakker aan de Waldeck Pyrmontkade 2L. Nadat hij aangebeld had werd er door een vreemde open gedaan. Hij vroeg naar meneer Bakker omdat hij wat enveloppen wilden hebben. De onbekende noodde hem binnen. Hij rook onraad en sprong op zijn fiets om te ontsnappen. De onbekende was politieagent Jan Hendrik Schoo, die na de arrestatie van Gerbert Bakker was achtergebleven om aanbellenden aan te houden. Schoo greep de fiets vast, waarop Van Kalsbeek zijn fiets voor de voeten van Schoo gooide en naar de Veenkade holde. Schoo rende achter hem aan. Van Kalsbeek pakte zijn revolver, waarvan hij wist dat het defect was, en richtte die op de buik van Schoo. Dat wapen had hij opgehaald bij de vrouw van Piet Wapperom, nadat de laatste gearresteerd was. Hij vluchtte de Helmersstraat in. Schoo pakte zijn pistool, schoot zes keer en rende achter hem aan. Van Kalsbeek vluchtte een melkwinkel op nummer 8A binnen. Schoo was echter in zijn vrije tijd hardloper op de 1500m, en Van Kalsbeek maakte dus weinig kans. Bovendien was politie-agent Johannes Tamboer, die ook in de woning van Bakker was achtergebleven, op de achtergebleven fiets achter het tweetal aangegaan. De geüniformeerde agent Bouke Boersma zag de oploop die inmiddels was ontstaan, en kwam assisteren. In de winkel bleef Van Kalsbeek even op een stoel rusten, verborg vervolgens enkele spullen, waaronder een sigarettenkoker met geld en brieven, en ging de winkel weer uit om verder te vluchten. Agent Boersma schoot van een afstand van 80 meter zes keer op hem, en raakte hem met het laatste schot bij de rechterschouder in de rug. De kogel ging door zijn longen en Van Kalsbeek moest zich overgeven Van Kalsbeek werd op zijn fiets gezet en zo naar de Gemeentelijke Geneeskundige Dienst aan de Waldeck Pyrmonthkade geduwd. Vervolgens werd hij in het ziekenhuis Zuidwal opgenomen en, toen hij voldoende hersteld was, op 3 maart 1943 naar het Oranjehotel overgebracht. Hij mocht kiezen wie hij als celgenoot wilde hebben, om hem te verplegen, en hij koos voor Piet Wapperom.
In juni 1943 vond er voor het Kriegsmarinegericht te Utrecht een proces tegen de 'terroristen' uit de groep Jaap Boekman c.s.plaats. Daarbij werden vier personen ter dood veroordeeld : Evert Ruivenkamp, Dominicus Middendorp, Gerard van der Laan en Jan van Kalsbeek. De eerste drie werden op 30 juni 1943 gefusilleerd en Van Kalsbeek op 5 augustus 1943, allen op de Waalsdorpervlakte.
Tijdens het proces werd Piet Wapperom abgetrennt (afgeschieden) en later zelfs vrijgelaten, wat tot veel wantrouwen geeft geleid.
De agenten Schoo en Boerma kregen een beloning van 300 gulden (ongeveer anderhalf maandsalaris) voor het schieten, agent Tamboer was verontwaardigd dat hij niets kreeg, omdat hij niet geschoten had.

Informatie uit:
geni.com
openarchieven.nl
rudi-harthoorn.nl