Evert Ruivenkamp

Lid van het communistisch verzet in Den Haag, gearresteerd op 17 februari 1943, gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte op 30 juni 1943. De naam van Ruivenkamp wordt vermeld in het Gedenkboek van het Oranjehotel van E.P. Weber.

Bron: R. Harthoorn, Valkenswaard

Zoon van Jannigje Meurs (2 september 1890 Wageningen).
Zij was op 28-jarige leeftijd geschaakt door de anarchist Willem van Eck en met hem gevlucht naar de VS. Ze werd in de steek gelaten door van Eck hoewel ze zwanger was en reisde in 1916 per schip terug naar Nederland, bekostigd door haar ouders. Op zee werd, aan boord van het stoomschip "Nieuw Amsterdam", nog een jongetje geboren, Louis
(12 oktober 1916). Zij ging met de kinderen wonen in Wageningen, bij haar ouders.
Op 1 december 1920 trouwt ze met Rinke Simon Ruivenkamp (20 februari 1888 Den Haag) en hij erkent beide jongens als zijn wettige kinderen. De familie verhuist in 1932 naar Den Haag waar nog twee dochters geboren worden, Rosa Karla (6 december 1926 Den Haag) en Karla Rosa (29 december 1929 Den Haag).
Vader werkt als timmerman.

In 1933 volgt Evert een opleiding tot metselaar, maar heeft als zodanig nooit werk gevonden.
In maart 1935 gaat hij voor 6 maanden in militaire dienst, bij de Tirailleurscompagnie van de Infanterie. Daarna woont hij weer bij zijn ouders, in de Anemoonstraat in Den Haag. Daar is hij lokaal actief als vrijwilliger bij de Haagse reddingsbrigade, wordt lid van de CPN en vertrekt in maart 1938 als vrijwilliger naar Spanje.
Op 31 maart komt hij aan in Albacete en wordt ingedeeld bij de 11e brigade, later als tirailleur bij het 15e Legerkorps. Evert wordt geprezen om zijn plichtsbesef en moed, (zelf door Gustav). Hij wordt in 1938 dan ook opgenomen in de Spaanse communistische partij.
Hij leert aan het front Willem Cornelis de Lathouder (11 juni 1908 Voorburg - 28 juli 1938 Gandesa Spanje) kennen, ook uit Den Haag. Hij beloofde zijn strijdmakker indien zou sneuvelen met zijn weduwe Rosario Plana Sole (23 juni 910 Alcoletje Spanje) te trouwen en voor diens zoontje Adrian Guillermo Cornelis de Lathouder te zorgen. Dit gebeurde ook in de praktijk door De Lathouder spoedig daarop sneuvelde. Evert verloor na terugkeer zijn Nederlanderschap. Na zijn terugkeer in december 1938 woonde hij samen met Rosario tot februari 1942 in het communistische gemeenschapshuis in de Bankastaat 131.
In mei 1939 komt het in Den Haag tot een proces tegen een zevental oud-Spanjestrijders, waaronder Evert Ruivenkamp. In eerste instantie wordt er drie maanden gevangenisstraf geëist, maar uiteindelijk worden zij vrijgesproken. Zij beroepen zich o.a. op toezeggingen van de Nederlandse consulaire beambten in Spanje dat er bij terugkeer in Nederland geen strafvervolging zou volgen.
Ondanks verlies van zijn nationaliteit wordt Evert in augustus 1939 gemobiliseerd door de Nederlandse regering en ingedeeld bij zijn voormalig regiment bij de Infanterie.
In mei 1940 wordt Evert in Brabant krijgsgevangen gemaakt, maar wordt door de Duitsers weer vrijgelaten op 10 juni. Hij keert terug naar Den Haag en trouwt op 11 december 1940 met Rosario Plana Sole in Den Haag.
Na zijn vrijlating uit krijgsgevangenschap ging hij in juni 1940 deel uitmaken van de sabotagegroep van Sally Dormits waartoe ook Jan van Kalsbeek, Piet Wapperom, Dominicus Middendorp, Jan Kloostra, Leen Triep en Gerard van der Laan deel uitmaakten. Dit groepje binnen De Vonk-groep onder leiding van Jan van Kalsbeek, voornamelijk bestaande uit voormalige Spanjestrijders, was omstreeks 20 mei 1940 gevormd en ondernam sabotageacties als auto’s onklaar maken en telefoonkabels doorsnijden. Hij deed mislukte pogingen om een Duitse opslagplaats in Voorburg en de bioscoop Asta in brand te steken. Hij maakte deel uit van een sabotagegroep, aangestuurd door Gerrit Kastein, verder bestaande uit Piet Wapperom, Jan van Kalsbeek, Dominicus Middendorp en Gerard van der Laan, die een opslagplaats voor hooi en stro van de Wehrmacht in de Lulolfsdwarsstraat in de brand staken. Ruivenkamp stak de brand aan middels brandbommetjes. Hij werd betrapt door een nachtwaker en belaagd door diens agressieve hond; Ruivenkamp stak de hond met een dolk dood. Hij vluchtte, maar moest zijn fiets laten staan. Die fiets had hij tweedehands van Sally Dormits gekocht. Daardoor werd Dormits voor de brandstichter aangezien, waarna een radio-opsporingsbericht met zij signalement voor opsporing van Dormits werd uitgezonden.
Er waren ook plannen om het metaalwarenbedrijf Escher met explosieven op te blazen en de bioscoop Asta en een Duits filmtheater in brand te steken.
Evert krijgt in 1942 een baan als ploegcommandant van de brandweer van de Gemeentelijke Luchtbeschermings dienst in het ziekenhuis aan de Zuidwal. Het is nachtwerk: van 5 uur nm tot 9 uur vm. Henk Middendorp wordt één van zijn brandwachten.
Als lid van de verzetsgroep De Vonk begaat Evert, samen met Henk Middendorp, en sabotagedaad die bekend zou worden als :,, De brand in het Laakkwartier".
De Waarheid schreef later op 28 december 1946 :
".... op 13 October 1942, zag de avondlijke hemel rood boven Den Haag. Geweldige vlammen laaiden op uit een reusachtige hoeveelheid hooi en stro, die voor de Duitse Wehrmacht opgeslagen lag in de 2e Lulofsdwarsstraat.
.... Voor iedere Nederlander was het duidelijk, dat deze brand niet van zelf ontstaan was, maar een sabotagedaad betekende, ....".
In februari 1943 kreeg hij een revolver van Kitty Wapperom, de echtgenote van Piet Wapperom (de revolver was gekocht van Cornelis Daamen, zij wist dat hij die moest krijgen en gaf het omdat Piet al gearresteerd was).
Hij was aanwezig in de woning van Gerbert Bakker toen de Sicherheitsdienst aanstalten maakte om een inval te doen. Ruivenkamp wantrouwde auto’s die nabij geparkeerd stonden en maakte zich vlak voor de inval uit de voeten. Twee dagen later belde hij opnieuw aan bij de inmiddels gearresteerde Gerbert bakker, een achtergebleven politieman arresteerde hem.
Op 17 februari 1943 werd Evert gearresteerd door Lange (Sicherheitsdienst), Van Groin de Planque, Van der Weerd, Schoo en Eysink (Documentatiedienst).
Hij werd in het Oranjehotel zwaar mishandeld door onder andere de Haagse politieman Jan Weuring.
Hij werd op 25 mei ter dood veroordeeld wegens brandstichting, door het Marine Kriegsgericht, in een besloten zitting in Utrecht.
Het vonnis werd op 30 juni uitgevoerd door een vuurpeloton op de Waalsdorpervlakte in Den Haag.
Na de Tweede Wereldoorlog is Evert Ruivenkamp begraven op het Nationaal Ereveld in Loenen.

Erelijst CPN : Werd voorgedragen voor het CPN Eereboek voor omgekomen communisten.
Nationale Erelijst : Stond daarop opgenomen als gevallene in het verzet.

In 2019 overleed Rosa, de oudste zuster van Evert Ruivenkamp. In haar nachtkastje vond haar zoon Evert – vernoemd naar zijn vermoorde oom – het dagboek dat Ruivenkamp in Spanje had geschreven. Hoe dit dagboek de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd en hoe het uiteindelijk bij zijn zuster Rosa terecht is gekomen, is niet bekend. Mogelijk heeft zijn vrouw Rosario het bewaard en het toen zij aan het eind van haar leven terug ging naar Spanje aan Rosa overhandigd.
Ruivenkamp moet het tussen 1939 en 1943 geschreven hebben op basis van de aantekeningen die hij in Spanje maakte en die hij mee terug naar Nederland wist te smokkelen. Hij heeft vermoedelijk het geluk gehad dat zijn papieren niet – zoals bij veel Spanjestrijders gebeurd is – aan de Nederlandse grens in beslag zijn genomen. Die oorspronkelijke aantekeningen zijn niet terug gevonden.
Het dagboek beschrijft op zeer levendige wijze zijn reis naar en verblijf in Spanje tussen maart en december 1938. Hij vertelt dat hij eigenlijk al in november 1936 had willen vertrekken, samen met een groep Duitse vrijwilligers die via Nederland naar Spanje reisden. Evert was actief in de Internationale Rode Hulp en verleende hulp aan Duitse vluchtelingen. Zo had hij zijn Duitse vriend Willi Rentmeister leren kennen die in het dagboek een belangrijke rol speelt. Moeder Jannigje weet hem in ’36 nog te overtuigen dat hij maar beter niet kan vertrekken maar uiteindelijk gaat hij in maart ’38 toch, zonder de familie iets te vertellen. Hij beschrijft zijn reis, de verbazing over alle nieuwe dingen die hij tegenkomt ( Ruivenkamp was na de reis als kind naar de VS waarschijnlijk nooit in het buitenland geweest), de aankomst in Spanje. De eerste maanden verlopen voor hem relatief rustig, hij verblijft een groot deel van de tijd in het bergdorpje Vilella Alta waar hij bij een ouder echtpaar is ingekwartierd, hij vermaakt zich over vriend Willi die om de haverklap verliefd is, en wordt zelf verliefd op een Amerikaanse verpleegster. Dan begint in de zomer van 1938 de slag om de Ebro, het laatste grote offensief van de Spaanse Republiek in een poging de troepen van Franco terug te dringen. Het dagboek van Evert verandert op slag van toon. Hij verliest zijn Haagse vriend Wil de Lathouder en ook de verpleegster waar hij een korte relatie mee had komt om bij een bombardement. Tot zijn verbijstering valt eind september 1938 het besluit om de Internationale Brigades uit Spanje terug te trekken. Op 4 oktober 1938 stopt het dagboek abrupt. Heeft hij door zijn arrestatie tijdens de oorlog het overschrijven van zijn aantekeningen niet af kunnen maken?
Het dagboek verscheen in april 2022 onder de titel “Een Hollandse jongen aan de Ebro” bij Uitgeverij Jurgen Maas. Voor- en nawoord van Yvonne Scholten

Informatie uit;
spanjestrijders.nl
wiewaswie.nl
rudi-harthoorn.nl