Leendert Sintmaartensdijk

Op 14 mei 1940 voerden de Duitsers het bombardement op Rotterdam uit. Onder dreiging dat dit ook met andere steden zou gebeuren, te beginnen met Utrecht, leidde de aanval op Rotterdam tot de overgave van Nederland. Meteen hierna begon Bernard IJzerdraat, leraar handenarbeid en schoonschrijven in Haarlem, met zijn anti-Duitse ‘Geuzenactie’. Hij verspreidde het eerste illegale blad van Nederland. Op zijn eerste vlugschrift liet IJzerdraat nog een hele reeks ‘Berichten van de Geuzenactie’ volgen. De naam ‘Geuzen’ herinnerde aan de heldhaftige strijd van de Geuzen tegen de Spaanse bezetters van de Nederlanden, in de tijd van Willem van Oranje (1533-1584). IJzerdraat begon ook een ‘Geuzenleger’ op te bouwen, wat inhield dat hij kennissen van hem overhaalde tot dat geheime leger toe te treden. Ook Leen Sintmaartensdijk sloot zich aan bij de eerste verzetsgroep die in Nederland na de bezetting actief werd. Zijn broer Cornelis zou later ook verzetsactiviteiten plegen. De ouders van de beide jongens stonden te Goudswaard doodsangsten uit vanwege de keuze van hun zoons.

Het Nederlandse verzet stond nog in de kinderschoenen. De groep kwam openlijk uit voor zijn mening en was waarschijnlijk niet voorzichtig genoeg. De Geuzengroep groeide snel, vooral in het Waterweggebied, maar ook met vertakkingen ver daarbuiten. Tot midden november van het eerste bezettingsjaar ontplooiden de Geuzen hun ondergrondse activiteiten op velerlei terrein. Vanaf dat moment werden leden van de verzetsgroep opgepakt. Leen Sintmaartensdijk werd op 19 februari 1941 in Rotterdam gearresteerd. Hij werd met een grote groep leden overgebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen. Zij waren de eerste verzetsmensen die in deze gevangenis, die later in de volksmond werd omgedoopt tot Oranjehotel, werden opgesloten.

Tegen de gevangen leden van de Geuzen ging op 24 maart 1941 een proces van start. Achttien leden, onder wie IJzerdraat, werden ter dood veroordeeld. Voor drie jonge leden werd de doodstraf omgezet in levenslang, in hun plaats werden drie Februaristakers naast de vijftien overige Geuzen geëxecuteerd op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte. Deze achttien doden kregen enkele jaren later een bijzondere betekenis. Ze werden een symbool. Dat kwam door het verzetsgedicht ‘Het lied der achttien dooden’, geschreven door Jan Campert (1902-1943, hij kwam om in het concentratiekamp Neuengamme). Camperts gedicht over de doodgeschoten verzetsstrijders werd begin 1943 als rijmprent gedrukt. Het was de eerste publicatie van De Bezige Bij, een illegale uitgeverij.

Op 8 april 1941 werden 157 leden van de verzetsgroep getransporteerd naar het concentratiekamp Buchenwald, onder wie Leen Sintmaartensdijk. Van daaruit is hij in januari 1944 overgeplaatst naar het concentratiekamp Majdanek bij Lublin in Polen. Enkele maanden later, in juli 1944, werd hij overgeplaatst naar het concentratiekamp Auschwitz. In het laatste oorlogsjaar werd dit kamp ontruimd vanwege het naderende Russische leger. Op 18 januari 1945 vertrok een gevangenentransport van ongeveer 2000 man, waartoe ook Leen Sintmaartensdijk behoorde, naar het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. De gevangenen werden direct doorgestuurd naar het buitenkamp Ebensee. Dagelijks stierven daar honderden gevangenen door uit-putting en ziekte. Op 4 en 5 mei werd het kamp Ebensee bevrijd door de Amerikanen. Voor Leen kwam de hulp evenwel te laat, hij is op 6 mei 1945 overleden.

De ouders van Leen hebben nooit geweten wat er van hun zoon geworden was.