Willem Roëll

Portret

Naam: jhr. Willem Roëll

Geboren op 20 november 1873 te Haarlem

Beroep: gepensioneerd luitenant-generaal der artillerie

Woonplaats: Wassenaar

Gearresteerd op 24 augustus 1942 te Wassenaar

Straf: doodstraf, daarna gratie; ‘vestingstraf’

IM 314 OD lijst: J; nr. Anklage 2e OD-proces: 1

Teruggekeerd overleden op 15 november 1958 in Den Haag

Jonkheer Willem Roëll heeft een lange militaire loopbaan achter de rug, als hij in 1935 met vrijwillig pensioen gaat. Hij begint in 1895 als luitenant, na drie jaar artillerieschool. Na het volgen van de Hogere Krijgsschool treedt hij in 1916 toe tot de Generale Staf, als adjudant van de Minister van Oorlog. Van 1932 tot zijn pensionering is hij luitenant-generaal van het veldleger en gouverneur van de Koninklijke Residentie. Al direct na de capitulatie maakt Roëll een plan voor een nieuw leger. Hij beschrijft dat later zelf als volgt: “Het kader voor dat nieuw op te richten leger tot en met de rang majoor en de manschappen zouden worden geleverd door de Bijzondere Vrijwillige Landstorm, ca. 99.000 man. Te weten 6 divisies, die terstond in organisatie waren. De BVL wist er niet van, maar deze zouden bij eerste oproep per radio beschikbaar zijn. Vervolgens had ik de officieren van het nieuw te vormen leger tot deelneming uitgenodigd. Niemand van deze mensen wist elkaars naam en niets was schriftelijk opgesteld. Alle gemaakte plannen waren volkomen geheim.” 1

Op 7 oktober 1940 wordt Roëll als gijzelaar naar Buchenwald gebracht. Hij keert in januari 1941 terug, op grond van voorgewende hartklachten. Bij zijn aangetrouwde neef jhr. Joan Schimmelpenninck ontmoet hij Generaal Westerveld. Zij vinden elkaar doordat zij beiden een vergelijkbare organisatie nastreven met eenzelfde doelstelling. Roëll is overigens niet altijd blij met de ontwikkelingen binnen deze illegale organisatie, die de naam ‘Ordedienst’ (OD) krijgt. Hij vindt dat er door de aansluiting van diverse zelfstandig werkende groepen en door de fusie met het Legioen Oud-Frontstrijders - een andere grote illegale organisatie - te veel mensen bij de organisatie betrokken worden en dat dit ten koste gaat van de door hem zo gewenste geheimhouding. Als Schimmelpenninck in september 1941 chef-staf van de OD is geworden hebben zij regelmatig overleg. Na de arrestatie van Schimmelpenninck twee maanden later zoekt Roëll op verzoek van de jonge medewerkers van Schimmelpenninck - Dogger en Abbenbroek - een nieuwe chef-staf voor de OD (majoor Tibo). Hij blijft zelf actief op de achtergrond tot zijn arrestatie op 24 augustus 1942.

Hoe groot de rol is geweest die Roëll in de OD vervuld heeft, is altijd ter discussie gebleven. Ook in de processtukken staan daar tegenstrijdige verklaringen over. Roëll wordt in het 2e OD-proces ter dood veroordeeld, maar hij krijgt gratie en wordt in Germersheim bij Stuttgart opgesloten. Bij de nadering van de geallieerde legers in september 1944 wordt hij overgebracht naar de vesting Küstrin, Wittenberg en dan naar het klooster Hersberg bij Immenstaad aan de Bodensee. Daar wordt hij bevrijd door Franse troepen. Roëll overlijdt in Den Haag op 15 november 1958, enkele dagen voor zijn 85e verjaardag.


1 NA 2.13.137, inv. 266, Poos en Slagter, p. 151, verklaring Roëll