Louis M. Backus

Ingestuurd door Mw. E. Koek-Mudde

Namenmonument Louis Backus

Geboren te Eijsden op 17-3-1921

Louis Backus keert op 16 juni 1940 terug in loondienst bij de NV Philips, kort nadat de Duitse bezetting een feit is. Backus had Philips verlaten om vliegenier te worden en in mei 1940 is hij in opleiding in Rotterdam. De vliegschool wordt door de Duitsers gesloten.

Teruggekeerd bij Philips vat Backus het plan op naar Engeland over te steken. Hij weet alleen niet hoe en bespreekt een en ander met zijn collega’s. Het idee ontstaat een tekening te maken van het militair vliegveld Welschap, dat in 1940 door de Duitsers wordt aangelegd op de grasbaan vlakbij het landgoed van de familie Philips. Met zulk een tekening komt men niet met lege handen in Engeland aan, is de gedachte.

Het strafdossier van de na-oorlogse Bijzondere Rechtspleging geeft een schat van informatie.

Terechtstaat Willem Dijs, tot 31 december 1940 hoofd van de Philips Bewakingsdienst, in de volksmond de Philipspolitie, per 1 januari 1941 hoofdcommissaris van politie te Eindhoven. Dijs heeft dan al heel wat op zijn geweten…..

Willem Dijs is van 18 mei 1925 tot en met 31 maart hoofd Bewaking bij de NV Philips. Het hoger personeel van de Philipsbewaking heeft tevens de functie van onbezoldigd Inspecteur van Politie, waardoor men beschikt over opsporingsbevoegdheid.

Het is deze Willem Dijs die Louis Backus erbij lapt.

-Citaat telastlegging W Dijs Commissie Zuiveringsbesluiten 1945- : In plaats van een dergelijk personeelslid in bescherming te nemen en wellicht zelfs tevoren te waarschuwen, werd Backus verraden en uitgeleverd aan de vijand.

Dijs wil een grote zaak bij de SD in Den Bosch aanbrengen, opdat hij kan laten zien wat hij kan.

Verklikker Geelen, bepaald een louche figuur, vertelt aan Dijs dat hem een geval bekend is van een tekening van Welschap. Deze Geelen was voor mei 1940 al geïnterneerd, na de inval van Duitsland door de Duitsers naar Frankrijk vervoerd en aldaar te werk gesteld. In augustus 1940 komt hij in contact met Dijs, verneemt dat deze ambtshalve voor de SD werkt en schaduwt, in diens opdracht, Van Eijk uit Sterksel, die bij Geelen in het krijt staat, omdat Geelen hem aan een baantje op vliegveld Welschap heeft geholpen. Vervolgens wordt een zekere Julia van Iding uit Meerveldhoven ingeschakeld, een verklikster. Van Iding is chantabel omdat zij een Joodse grootvader heeft. Zo zet Geelen haar onder druk.

In de periode dat de tekening wordt vervaardigd, zit Backus niet stil: hij moet een methode zien te vinden om in Engeland te geraken. Hij bespreekt zijn plannen met Dalmeijer, korporaal in het Nederlandse leger. Dalmeijer zegt bij een anti-Duitse beweging te zijn en hij kan de oversteek naar Engeland bewerkstelligen. Backus heeft verder geen contact meer met Dalmeijer, maar hij treft in die periode wel een andere oude kennis, Van Eijk. Die doet zich voor als een goede Nederlander, is vol belangstelling voor de tekening en belooft aanvullende informatie omtrent het vliegveld te verstrekken en dat doet hij ook, hij weet met name te vertellen hoeveel vliegtuigen er in de hangars staan. Backus bespreekt het Engelandplan, en de connectie die korporaal Dalmeijer heeft met diens commandant Marechial, die de route naar Engeland zou weten, uitgebreid met Van Eijck. Behalve met Dalmeijer en Van Eijck praat Backus met niemand anders over de plannen om naar Engeland te gaan.Van Eijk en Backus ontmoeten elkaar regelmatig in cafetaria Verheugen aan de Demer 32, te Eindhoven, zo ook op zaterdagmiddag 21 december 1940. Net als de heren binnen zijn komt er een bekende van Van Eijk, Julia van Iding binnen. Van Iding draagt op haar kleding een speldje dat wordt uitgereikt aan hen die een brevet zweefvliegen hebben. Van Eijk nodigt haar uit bij hen aan het tafeltje plaats te nemen en al snel geven alle drie blijk van anti-Duitse sentimenten. Van Eijk verlaat de zaak en Backus en Van Iding blijven achter. Van Iding laat weten bij een anti-Duitse organisatie aangesloten te zijn en dat haar chef wel kan helpen bij het verwezenlijken van de plannen naar Engeland te vertrekken, maar haar chef wil dan wel eerst de tekening van Welschap zien.

Backus belooft dan de tekening op 24 december mee naar het werk te zullen nemen, of Van Iding maar om 11 uur bij de portier naar hem wil vragen. Van Iding belooft de tekening dan om 15.00 uur in cafetaria Verheugen terug te geven. Backus zou dan ook verdere berichten omtrent een vertrek naar Engeland vernemen. Vlug brengt Van Iding de tekening naar het huis van Geelen, die ermede naar het kantoor van Dijs bij Philips snelt.

Dijs probeert de SD in Den Bosch te bereiken, maar krijgt geen telefonisch contact. Op aandragen van Geelen wordt het vliegveld Welschap gebeld en de Duitse luitenant Rust verschijnt na korte tijd op het kantoor van Dijs, bevestigt dat dit inderdaad een tekening van het vliegveld is, ook al is deze niet helemaal juist, en verklaart dat de persoon van wie die tekening afkomstig is, gearresteerd moet worden, om erger te voorkomen. Omdat de SD niet meer op tijd uit Den Bosch zal arriveren – het is immers de dag voor Kerst - dient de arrestatie vanuit Eindhoven in gang gezet te worden.

Dijs stationeert Terburg, politierechercheur en Den Hartog van de Philipspolitie, bij het cafetaria Verheugen om twee arrestaties te verrichten: Louis Backus, en Van Iding. Backus dient overgebracht te worden naar de marechausseekazerne en overgedragen te worden aan de Duitsers. Van Iding dient twee straten verder weer vrijgelaten te worden, omdat zij een medewerkster van Geelen is.

Om 3 uur, met Backus aan een tafeltje gezeten, gaat het gesprek over de overtocht naar Engeland en de wens van de chef om Backus te ontmoeten. Vervolgens neemt Van Iding de tekening uit haar tas en spreidt die uit op de tafel, om te laten zien dat de tekening op een kleinigheid na in orde is. “Neem die tekening van tafel”, zegt Backus. Op dat moment staat een onbekende in burger op, (rechercheur Terburg) en loopt naar het tafeltje en vraagt Van Iding om de tekening te laten zien. Dan pakt Terburg de tekening onder de handen van Backus uit van de tafel en steekt die in zijn zak. Vervolgens geeft hij te kennen dat beiden zijn gearresteerd en beveelt hij Backus en Van Iding rustig met hem mee te gaan. Bij het verlaten van de zaak treft men Den Hartog, die zich met Van Iding verwijdert. Om half 5 komt Van Iding bij Geelen terug om verslag uit te brengen.

Backus wordt overgebracht naar de marechausseekazerne aan de Tuinstraat en hem worden al zijn papieren, inclusief zijn adresboekjes, afgepakt.

Op kerstochtend wordt Backus in Den Bosch verhoord en hem wordt een lijst met namen getoond. Op deze lijst staan de namen van oud-collega’s van Backus uit de tijd dat hij op de vliegschool zat. Deze lijst bewaarde Backus thuis in Deurne. Het werd hem toen duidelijk dat er in Deurne huiszoeking was gedaan. Deze huiszoeking werd nog op 24 december uitgevoerd door Terburg en twee Duitsers van de SD. De Duitsers waren niet enthousiast, zij wilden HeiligenAbend vieren.

Bachus wordt vervolgens op 2 februari 1941 naar de strafgevangenis in Scheveningen overgebracht.

Op 28 april 1941 wordt hij met de anderen in een arrestantenwagen naar Amsterdam overgebracht om terecht te staan. Pas op dat moment realiseren de mannen zich dat ze allen in verband met dezelfde tenlastelegging zijn opgepakt.

Tegen de mannen wordt de doodstraf geëist en zij worden in afwachting van het vonnis in de dodencel geplaatst. Omdat de plannen in alle openheid werden besproken, wordt er niet voldaan aan de delictsomschrijving van spionage. De jeugdige leeftijd van Backus maakt dat levenslange opsluiting in een tuchthuis passend wordt geacht.

Na bekrachtiging van het vonnis in augustus 1941 zit Backus, met zijn Philips collega’s in Zelle 84 U (Deutsches Untersuchungs- und Strafgefangnis) aan de Pompstationsweg 14.

Backus wordt op 23 september 1941 naar tuchthuis Rheinbach overgebracht en op 31 oktober 1941 in tuchthuis Siegburg opgesloten. Op 4 september 1944 wordt Backus naar het concentratiekamp Rodggan-Dieburg getransporteerd en eind oktober 1994 wordt hij ingesloten in het tuchthuis Cosweg (aan de Elbe). De Geallieerden bevrijden het tuchthuis op 28 april 1945. Backus kan weer naar huis. Omdat zijn lichamelijke toestand belabberd is krijgt Backus 4 maanden ziekteverlof van Philips om op 1 oktober 1945 weer gewoon aan het werk te gaan. Later vestigt hij zich in Heemstede.